bình thường thích lắm, không nghi ngờ gì, nội dung sách này giúp ích rất
nhiều cho ước vọng đế quốc của Đường Thái Tông.
Thế nhưng đất nước Qui Tư để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng ngài
Huyền Trang là sự sùng tín Phật giáo của người dân. Ngài kể lại nơi đây có
hơn 100 ngôi chùa với hơn năm ngàn chư tăng chân chính. Lúc ngài đến,
chư tăng ra ngoài thành đón, nhiều ngôi chùa dựng lều ngoài thành, thổi
kèn, rải hoa nghênh tiếp ngài. Để đáp tấm chân tình, ngài đi cả buổi mới hết
các lều này.
Chúng tăng cho biết ngài đã lỡ dịp lễ hội mùa thu tại đây: trong ngày lễ,
họ dùng tơ lụa, đá quý trang sức tượng Phật, thỉnh trên xe ngựa đi nhiễu
khắp thành phố. Ngoài thành tây có hai pho tượng Phật cao 30m, toàn thể
tăng chúng cả nước đều tụ tập về đây nghe các cao tăng thuyết pháp; lễ kéo
dài mấy tuần liền, quốc vương và dân chúng đều ăn chay.
Thế mà Kucha ngày nay không còn dáng vẻ phồn vinh của xưa kia, ấn
tượng đầu tiên đối với tôi là con đường buồn tẻ, dài thăm thẳm trước mặt,
hai bên đường là các cửa hiệu cấu trúc hệt nhau, lớp gạch trắng của bờ
tường phản xạ hơn trước cái nóng của sa mạc, dường như muốn đẩy khách
hàng cách xa cửa hiệu. Thấy vẻ mặt thất vọng của tôi, Salim nói: “Huyền
Trang có tái sinh cũng không nhận ra chốn này. Cảnh phồn hoa, náo nhiệt
nơi đây đã không còn. Nhớ lúc còn nhỏ, tôi có thể nhặt trái trong thành,
trước cửa luôn chảy dòng nước dẫn từ trên núi xuống. Nay nước đã cạn, sa
mạc đã xâm chiếm ốc đảo, đã lâu lắm rồi tôi không nghe được tiếng chim
hót, rừng cây bị chặt nhiều quá.”
Salim ngồi hàng ghế trên nói chuyện với giọng chậm rãi nhưng đầy khí
phách, bất chợt quay lại nhìn tôi. Anh ta là một điển hình của tộc Hồi: lông
mày đen rậm, mắt sâu thẳm, sống mũi cao, có dáng dấp khó phục tùng. Tổ
tiên Hồi Hột của anh ta rất được phụ nữ Đại Đường tôn sùng, họ đầu đội
mũ vỏ dưa, cưỡi ngựa dạo khắp thành, đầy phong độ. Hoàng đế từng hạ
lệnh không cho phép tộc Hồi Hột “quyến rũ” phụ nữ Trung Quốc, nạp thê
thiếp. Khi nghe tôi kể việc này, anh ta nghiêm chỉnh nói: “Nay nếu có thể,
