thất bại, cưỡng ép làm tất nhiên cũng thất bại. Kết luận của Lão Tử là “có
thể phò trợ cho sự tự nhiên của vạn vật chứ không được tự làm”. Chính là
phò trợ cho vạn vật thuận theo quy luật tự nhiên mà không được miễn
cưỡng bắt làm, tức là làm việc phải dựa vào quy luật khách quan. Do đó
mặc theo tự nhiên tuân theo lý mà làm việc, đó là tất cả tinh hoa của học
thuyết Lão Tử. Đó cũng là nội dung cơ bản cai trị thuận theo lẽ tự nhiên.
Từ mưu lược thống lĩnh ngự trị mà phân tích, đây là một nghệ thuật lãnh
đạo cao siêu. Đối với dân chúng lương thiện, cố nhiên nhà vua nên đối đãi
tốt với họ. Đối với những kẻ không lương thiện, không những không vứt
bỏ, mà ngược lại càng phải cảm hóa họ. Thánh nhân cai trị thiên hạ phải
không tư riêng, không tham lam, không phản đối, không họa theo, dưới sự
cai trị của ngài, dân chúng thuần phác mà không có trái tim đầu cơ. “Lấy
chính để cai trị đất nước, lấy kỳ để dùng binh, dùng vô sự để giành thiên
hạ... thuận theo tự nhiên để tự hóa, ta tĩnh lặng mà dân tự ngay thẳng, ta vô
sự để dân tự giầu, ta không tham để dân chất phác.
Điều này có ý nghĩa là ta kiên trì “vô vi” thì dân chúng sẽ có thể tự mình
khai hóa. Ta ham thích thanh tịnh, thì dân chúng có thể tự mình đoan chính.
Ta không có điều chi can dự và bối rối thì dân chúng sẽ có thể tự mình giầu
có. Ta tuân theo vô dục thì dân chúng sẽ tự thuần phác. Trên mặt chính trị,
Lão Tử cho rằng cần phải “Vi vô vi, sự vô sự”, vô vi tức là tuân theo lý,
tuân theo lý mà làm thì không đâu không cai trị được. Vô sự thì không có
điều lo lắng, không lo lắng thì ai ở yên đấy, ai làm nghề ấy. Chính thể giản
tiện dân chúng yên lành. “Lấy việc vô sự để giành thiên hạ”.
Xã hội thời Xuân Thu Chiến Quốc
muốn tĩnh lặng, lòng dân chỉ thích được yên ổn. Thuyết vô vi nhi trị của
Lão Tử trên một mức độ nào đó đã phản ánh được nguyện vọng của nhân
dân. Trong lịch sử Trung Quốc, phàm là sau cuộc đại loạn sử dụng phương
châm mưu lược cai trị đất nước yên lặng hàn gắn, để cho nhân dân được
sống một triều đại có cơ hội nghỉ ngơi tĩnh dưỡng sinh sôi, thì đều được
phát triển rất nhanh chóng. Trong cuốn sách “Đầu não hành chính trong
tương lai” của nước Mỹ, đã coi câu “Công thành sự toại, dân chúng đều nói
