cho dù là “những người nông dân và công nhân chân lấm tay nhọ” xuất
thân nghèo hèn cũng phải nên đề bạt bổ nhiệm, thậm chí có thể làm Thiên
tử. Những người bất tài, cho dù vốn trước đã làm quan thì cũng phải phế
bỏ, dù là quý tộc cũng phải giáng xuống làm thứ dân. Những chủ trương
tiến bộ này hiển nhiên là đứng trên lập trường của nhân dân lao động, đại
biểu cho lợi ích và tiếng nói của tầng lớp bình dân, trên thực tế cũng là một
đòn công kích giáng mạnh vào giai cấp thống trị đương thời.
Thứ ba là “Vi nghĩa”. Mặc Tử lấy việc thi hành điều “nghĩa” là nhiệm vụ
của mình, ông quyết chí phải thực hiện “làm lợi cho thiên hạ, trừ hại cho
thiên hạ” - (hưng thiên hạ chi lợi, trừ thiên hạ chi hại). Vì vậy, ông không
từ trăm cay ngàn đắng, chu du khắp thiên hạ, cố chấp đi tới các nước để
tuyên truyền thi hành đạo “nghĩa”. Có một lần, Mặc Tử từ nước Lỗ đi tới
nước Tề để tuyên truyền chủ trương chính trị của mình, trên đường gặp một
người bạn cũ. Người bạn đó nhìn thấy ông phong trần dầu giãi, vô cùng vất
vả, liền khuyên ông:
- Bây giờ thiên hạ đều không coi trọng điều “nghĩa”, hà có gì mà một
mình ông phải vất vả khổ sở đi truy câu nó?
Mặc Tử trả lời:
- Giả dụ ở đây có mười người, trong đó chỉ có một người cấy lúa trồng
cây, còn chín người khác không cấy lúa không trồng rau, mà chỉ dựa vào
một người kia để sống. Trong tình hình đó, người vất vả làm lụng kia nhất
định sẽ phải tăng cường nỗ lực gấp bội. Đó là vì nguyên nhân nào? Nguyên
nhân chính là ở chỗ người ăn nhiều, người cày cấy ít. Vì vậy người cày cấy
càng phải nhận thức rõ trách nhiệm to lớn nặng nề đè trĩu trên vai họ, cho
nên mới càng cần phải nỗ lực hơn. Ngày nay chính bởi vì những người
phấn đấu vì điều “Nghĩa” ở trong thiên hạ quá ít, cho nên tôi mới phải càng
cố gắng hơn nhiều. Ông là bạn của tôi, cớ sao lại ngăn cản tôi hử?
Vì để thực hiện tư tưởng mưu lược của mình, Mặc Tử đã cố gắng hết sức
mình, không để lại chút sức lực dư thừa nào hết.
