88. TƯ MÃ QUANG
GIỮ TÍN NGHĨA BẰNG THẲNG THẮN,
DÙNG NHÂN ĐỂ CAI TRỊ
Một đám trẻ con đang vui đùa, chợt một đứa không để ý rơi vào một cái
vại chứa đầy nước, đứa bé này bị tai họa ngập lút đầu, những đứa trẻ có
mặt ở đó đều hoảng sợ khóc lóc chạy đi các nơi. Chỉ có mỗi một đứa trẻ
không hoảng sợ, không vội vàng, nhặt một hòn đá trên mặt đất, đập mạnh
vào cái vại lớn. Cái vại bị vỡ một miếng, nước chảy ra, đứa trẻ ngã vào vại
được cứu. Đó là một câu chuyện khoái miệng. Đứa bé trong lúc nguy cấp
có mưu, dùng hòn đá đập vỡ vại cứu người đó chính là Tư Mã Quang, sau
này trở thành tể tướng Bắc Tống, là nhà chính trị, nhà tư tưởng, nhà sử học
nổi tiếng trong lịch sử. Ông có mưu lược độc đáo của mình để làm chính
trị.
LẤY THẲNG THẮN GIỮ CHỮ TÍN,
LẤY CHĂM CHỈ BỔ SUNG VỤNG CHẬM
Tư Mã Quang sinh vào Bắc Tống, Thiên Hi năm thứ ba (năm 1019), chết
vào Nguyên Hựu nguyên niên (năm 1086). Cha là Tư Mã Trì, làm quan đến
tứ phẩm, đã từng giữ chức vụ quan trọng trong chính quyền Trung ương
Bắc Tống như Thiên Chương các đại chế v.v... Ông đã dạy Tư Mã Quang
phải chính trực với người, không được nói dối. Một lần, Tư Mã Quang còn
bé, chưa biết bóc nhân đào, người khác hỏi nhân đào có phải do ông bóc
hay không, ông trả lời là do mình bóc, không ngờ Tư Mã Trì nghe được,
ông chửi con trai nói bậy. Việc này đã giáo dục Tư Mã Quang rất nhiều, từ
đó ông lập chí suốt đời không nói dối, hơn nữa đã nói là làm, được người
đời truyền đi như một câu chuyện hay và một tấm gương để noi theo. Có
một việc như sau: Tư Mã Quang sai người đi bán một con ngựa của nhà
mình, ông dặn dò người bán ngựa phải nói rõ với người mua: “Con ngựa
này về mùa hè mắc bệnh phổi”, không được lừa gạt người khác. Người đi
