Nguyễn Văn Huệ phục binh đánh tan cả. Ngài lại ngự sang thành Vọng Các (Bangkok, kinh đô Xiêm).
Khi ấy ngài có giúp Xiêm đánh tan quân Miến Điện. Vua Xiêm cảm tạ lại muốn giúp binh. Nhưng ngài biết rằng dẫu quân Xiêm có giúp
cũng vô ích. Mà Nguyễn Văn Thành cũng tâu rằng: “Ta nên dưỡng sức đợi thời, có thể tự làm lấy được, không nên dẫn quân rợ vào chốn
trọng địa nước mình.” Ngài lấy làm phải.
Bấy giờ nghe tin anh em Tây Sơn khích bác nhau, ngài mới quyết kế kéo quân về, nghĩa binh các đạo đều đến họp tập, thanh thế lừng
lẫy. Tháng tám năm Mậu Thân, lại thu phục được thành Sài Gòn lần thứ ba. Tháng sáu năm Kỷ Dậu, Bá Đa Lộc đưa ông hoàng tử Cảnh tự
Tây về, và đưa hai tướng là Nguyễn Văn Chấn (Vannier), Nguyễn Văn Thắng (J.B. Chaignau
) sang giúp.
Năm Canh Thân, ngài thống suất thủy, bộ chư quân ra cứu viện thành Bình Định, Thị Nại dùng chước hỏa công đánh phá thủy đồn.
Năm Tân Dậu, ngài kéo quân ra thu phục được Phú Xuân. Từ đấy đánh tràn đi, diệt Tây Sơn, định Bắc Hà, nhất thống cả Nam, Bắc
Năm Nhâm Tuất, (năm thứ 7 vua Gia Khánh nhà Thanh lịch Tây 1802) kỷ nguyên Gia Long, đưa thư sang Tàu định quốc hiệu là Nam
Việt, nghĩa là ngài mở rộng được cõi Nam kỳ, mà có cả toàn việt. Nhưng vua Gia Khánh lại đổi lại để chữ Việt trên chữ Nam, cho là triều
Nguyễn ta trước chiếm có đất Việt Thường, nay có cả cõi An Nam. Ngài đưa thư sang chiết biện mãi rồi mới đặt quốc hiệu là Việt Nam.
Ngài mở mang cõi nước Nam ta thêm rộng ra được 6 tỉnh Nam kỳ, buổi đầu rất là gian lao, nào là đặt quan Điền tuấn; mở đất đồn điền;
phân hoạch địa giới Gia Định Định Tường; đào thông ngòi lạch Hà Tiên, Châu Đốc. Lại còn đặt ra tòa đệ chỉnh ở Bắc Thành định ra đê
thức; soạn ra bộ nhất thống địa dư; định ra điều lệ hương đảng; định phép tuyển duyệt; nghiêm cấm đổ bác; định luật lệ 398 điều. Đó là
qui mô khai quốc, kể lược qua như vậy. Lại còn công việc ngài giao thiệp với nước Xiêm La; thông hiếu với nước Đại pháp; xử trí nước
Chân Lạp, Vạn Tượng, đều qui phục cả.
Công đức ngài kiêm cả trung hưng, sáng nghiệp triều Nguyễn ta, trong 22 năm mới thu phục được cựu kinh, lên ngôi được 18 năm, thọ
58 tuổi, miếu hiệu là Thế Tổ Cao hoàng đế, ngài thực là một vị vua khai sáng anh hùng.
