NAM HOA KINH - Trang 109

Sống không sinh, không tử. Còn nói đến sống và chết, những hình thức đối
đãi nhau mà có, thì đó chỉ là một sự "thành hoại" của một trạng thái trong
cuộc đại hóa của Trời Đất thôi. Sống chết, theo Trang tử là một "cột", một
"mở", một "đi" một "lại" nối tiếp nhau như trên cái "vòng tròn".
Cái Sống của ta đối với hình thể ta, như "lửa đối với củi". Cái Sống ấy như
lửa truyền từ bó củi này sang bó củi kia: "Hỏa truyền mãi mà không tắt, cái
mạng quấn mãi mà không tuyệt".
Chết, là từ hình thức của một vật hiện tại nầy chuyển qua hình thức khác.
Nếu từ cảnh nầy đổi qua cảnh khác mà sanh lòng lo sợ, thì có khác nào
cảnh của "nàng Lệ Cơ, con của một vị phong nhân xứ Ngại, gả cho Vua
nước Tấn. Khi về nhà chồng, lụy ướt dầm bầu. Kịp khi đến hoàng cung,
cùng vua đồng sàng, nếm mùi sô hoạn, rồi lại hối hận giọt lệ ngày xưa" mà
không chịu trở về quê cũ. Như ta cho hình thức hiện đây là đáng vui mừng,
thì sau khi chết, chỗ ta sẽ đặng hình thức mới, sao lại biết không có chỗ
đáng vui mừng như bây giờ, hoặc hơn bây giờ?
Thiên Đại Tông Sư cũng có nói: "Hồi vị thủy trong vô cực, theo Vạn hóa
mà có nó ra. Vậy, vui với đó, nhận riêng nó (mà không nhận cái khác) có
phải lẽ không?" Giải thích đoạn văn trên đây, Quách Tử Huyền viết: "Trong
muôn vàn hình thức của vạn vật, hình thức của người là một. Gặp được
hình thức ấy, chưa đủ riêng vui với nó mà thôi sao? Trong vô cực, chỗ "gặp
mới" của vạn vật đều như con người, há chỉ riêng có con người là biết vui
với cái hình thức ấy mà thôi; còn bao nhiêu vật khác đều không biết vui với
hình thức của chúng như con người sao?" Gốc ta đâu phải là người mà biến
thành con người. Hóa làm người, đó là ta đã mất cái chỗ cũ kia, nhưng tuy
mất cái cũ mà lại vui, là vui chỗ "gặp mới" khác nầy đây. Mà cuộc biến hóa
thì vô cùng, thì chỗ "gặp mới" cũng sẽ vô tận.
Chúng ta đi trên con đường biến hóa vô cùng của Trời Đất, có khác nào
một lữ khách: cảnh nào cũng mới, chỗ nào cũng đẹp. Nhưng đừng để cho
cảnh nào trói buộc mình, vì trên đời không còn biết bao cảnh lạ bất ngờ vui
đẹp khác đang chờ đợi ta.
Trang tử cũng có nói: "Giá như cánh tay trái tôi hóa làm con gà, thì tôi nhân
đó mà gáy canh. Giá như cánh tay phải tôi hóa làm hòn đạn, thì tôi nhân đó