còn sinh lực của ta khác nào như "lưỡi dao". Hễ còn lòng tham muốn, đèo
bòng theo những vật ngoài mình, tức là "những vật không tùng mình …"
thì mới có lo sợ: lo được, sợ mất. Đắc thất, doanh hư, thị phi, vinh nhục…
đều là những cớ để làm náo loạn tinh thần, thương tồn sinh mạng. Tranh
đấu với những điều không thể tranh được, như thị phi, vinh nhục, với
những lẽ Doanh Hư Đắc Thất trong đời, thì tranh ắt phải thất, đó là đem
lưỡi dao bén mà chạm vào "gân xương", thì dao mòn lưỡi mẻ. Vì vậy mà
Lão tử mới đề xướng thuyết "bất tranh": "Vì ta không tranh nên thiên hạ
không ai tranh nổi với ta"
Tranh với nhau, là vì còn cùng nhận một bảng giá trị như nhau, chứ đối với
kẻ đã vượt lên trên thị phi thiện ác… thì còn đi tranh với họ Phải Quấy làm
gì được nữa. Có ai lại đi tranh giành phú quý với kẻ đã xem thường phú
quý? Cho nên mới nói: "Vì ta không tranh, nên thiên hạ không ai tranh nổi
với ta".
***
D. Lại còn một nguyên nhân nữa làm cho con người thành một con vật đau
khổ nhất trên đời, là lòng "ham sống, sợ chết". Lòng "ham sống" và "sợ
chết" mà không còn, thì tinh thần ta mới không náo loạn. Tinh thần mà
không náo loạn, thì bệnh hoạn do đâu mà sinh ra?
"Lão Đam chết, Tần Thất đến điếu, khóc gào ba tiếng rồi bước ra.
Học trò hỏi: không phải bạn của thầy sao?
Phải.
Vậy thì, điếu như vậy coi được không?
Được chứ! Trước kia, đó là bạn ta thật; nay thì không phải vậy nữa. Lúc
nãy ta vào điếu, thấy có người già khóc như khóc con, có người trẻ khóc
như khóc mẹ. Cái chỗ hợp lại đó (cái xác của ông ta), có cầu ai nói đến mà
nói, có cầu ai khóc nó mà khóc. Thế là đã trốn trời, thêm tình, quên chỗ
mình thọ lãnh. Người xưa gọi đó là hình phạt của sự trốn trời. Vui mà đến,
là phu tử an thời; vui mà đi, là phu tử xử thuận. An thời xử thuận, thì buồn
vui không sao xâm nhập cõi lòng. Người xưa cho rằng đó là tháo mở cái
sợi dây mà Tạo Hóa đã cột ta vào cõi sống. Thì cũng như việc lửa vào củi,
lửa truyền mãi không biết đến đâu là cùng."