NAM HOA KINH - Trang 62

dụng, chúng sở đồng khử dã.
Trang tử viết: Tử độc bất kiến lỳ tinh[xxx] hồ, ti thân nhi phục, dĩ hậu ngao
giả, đông tây điệu lương, bất tị cao hạ, trúng ư cơ tịch, tử ư võng vổ. Kim
phù thai ngưu, kỳ đại nhược thuỷ thiên chi vân, thử năng vi đại hĩ, nhi bất
năng chấp thử. Kim tử hữu đại thọ, hoạn kỳ vô dụng. Hà bất thọ chi ư vô hà
hữu chi hương[xxxi], quảng mạc[xxxii] chi dã, bàng hoàng hỗ vô vi kỳ
trắc, tiêu diêu hồ tẩm ngọa[xxxiii] kỳ hạ, bất yểu cản phủ, vật vô hại giả.
Vô sở khả dụng, an sở khốn khổ tai!
I. Huệ- tử gọi Trang tử, nói:" Tôi có côi cây to, người ta gọi nó là cây Vu.
Gốc nó lồi lõm không đúng dây mực. Nhánh nhóc nó thì cong queo không
đúng quy củ. đem trồng nó ở đường cái, người thợ mộc cũng không thèm
nhìn. Nay lời nói của ông to lớn mà vô dụng, nên người người đều không
thèm nghe."
Trang tử nói:" Ông riêng chẳng thấy con mèo rừng đó sao? Con người
mình đứng núp, rình vật đi rong, nhảy tây nhảy đông, không hiềm cao thấp,
kẹt trong dò bẫy, chết nơi lưới rập. Đến như con thai- ngưu, lớn như vầng
mây che một phương trời, kể ra cũng là to thật, nhưng cũng không bắt được
chuột. Nay ông có cây to, lại sợ nó vô dụng. Sao không đem nó trồng nơi
tịch mịch, giữa cánh đồng rộng bao la. Khách ngao du không làm gì, ngồi
nghỉ dưới gốc nó, khách tiêu diêu nằm ngũ dưới bóng nó. Nó sẽ không chết
yểu vì búa rìu, cũng không sợ vật nào làm hại. Không có chỗ nào có thể
dùng được, thì khốn khổ từ đâu mà đến được?"
________________
Phù diêu dương giác: gió trốt lớn, xoáy tròn như hình cái sừng dê rừng.
[ii] Xích yển: Xích, là cái hồ nhỏ; yển, là loại chim sẻ.
[iii] Biện: ở đây là sự phân biệt. Quách Tượng chú đoạn nầy, cho rằng
không có lớn nhỏ, vì nếu" mỗi vật đều biết yên với cái Tánh của Trời phú
cho mình, thì sao có buồn lo vì chỗ không đồng nhau." Đó là ông giảng sai
với bản ý của Trang- tử.
Xem kỹ văn mạch của chương nầy, ta thấy rằng chỗ mà Trang- tử bảo" con
ve và con chim cưu nhỏ không làm sao hiểu được cái hành động của chim
Bằng", thì cũng như ở thiên Thu Thủy ông bảo" con ếch nằm đáy giếng làm