NAM HOA KINH - Trang 71

trong, nghĩa là mỗi vật, nếu biết "các an kỳ phận", "thích kỷ tự an", thì vấn
đề lớn nhỏ, thọ yểu sẽ không còn thành vấn đề làm cho lòng mình thắc mắc
nữa.
***
IV. Huyền nghĩa của Tiêu- Diêu:
Mỗi vật, nếu đều biết tự đủ với cái tánh phận của mình, thì dù ở trong xã
hội, phải ở vào địa vị nào, cũng không tự xem là không đủ, để đèo bòng
tham muốn cái Tánh Phận ngoài mình. Như " kẻ có tài trí đủ để làm nổi
một tước quan, hạnh hơn cả một làng, thì đức sẽ không khác nào một vị
vua được lòng tin của cả nước, nếu biết tự xem mình như đấng làm vua kia
vậy." Tuy phận giống nhau, nếu mỗi người đều tròn với cái phận của mình.
Chí và Hành của hai bên, bất quá như vật lớn nhỏ, thọ yểu mà thôi.
kẻ biết nhận thấy đức của mình ngang với bậc Vua chúa như chức quan nhỏ
kia, tuy là kẻ sáng suốt " thích kỷ tự an", hơn người đời một bực, nhưng
chỗ " lập đức" chưa vững. Là vì hãy còn thấy có công.
Vinh tử nước Tống, " đời khen cũng không khích lệ, đời chê cũng không
ngăn đón được", tức là người vượt lên trên dư luận, không còn nô lệ đến thị
phi bên ngoài nữa, thế mà chỗ lập đức của ông cũng chưa được vững. Là vì
tuy đã biết thản nhiên đối với dư luận, nhưng còn để cho đời biết được mà
khen với chê. Đó là hạng người còn để lại " danh". ấy là hạng người như
vua Nghiêu, và Hứa Do.
Trê hai hạng đó, lại còn một hạng nữa, là hạng người như Liệt tử, hạng" cỡi
gió mà đi, đi một cách êm ái nhẹ nhàng". ở đây Trang tử muốn ám chỉ
những bậc tu đạo đã đạt đến trạng thái huyền hóa trong những lúc thiền tọa
hay tĩnh tọa. Trong những lúc ấy, họ đã đạt đến trạng thái" tiêu diêu" vì đã
huyền đồng cùng với cái sống thiêng liêng của họ, tức là Đạo. Nhưng, chỉ
có một lúc thôi, nên mới nói" tuy phải đi, nhưng còn phải có chỗ chờ".
Liệt- tử tuy" cỡi gió mà bay, thong thả tự do", nhưng còn phải đợi có gió
mới bay được, như chim Bằng đợi có gió trốt nổi lên, mới" nương theo đó
mà bay lên chín muôn dặm cao". Kẻ như Liệt tử, được huyền đồng cùng
Đạo, tuy tiêu diêu được, mà cũng phải đợi lúc huyền hóa mới được tiêu
diêu. Tự do(tiêu diêu) mà còn đợi lúc huyền hóa mới tiêu diêu thì chưa phải