NAM HOA KINH - Trang 73

hợp làm một rồi, và nương theo cuộc đại biến của Trời Đất mà rong chơi
trong cõi vô cùng thì mới gọi được là bậc" thường thông" hay là " đại
thông".
Lời chú giải trên đây của Quách Tượng, thật rõ ràng hết sức. Bậc chí nhân
là kẻ đã huyền đồng cùng tạo vật rồi, cho nên bản ngã không còn nữa. ở
thiên Tề- Vật- Luận, Trang tử mượn lời của Tử- Kỳ để nói lên chân lý ấy:"
Ta đã mất bản ngã rồi!" Bản ngã mà không còn thì Thiên- Tánh hiện ra[v],
có khác nào Mặt trời (Thiên Tánh hay Đạo) bị mây(Bản ngã) che mờ: hễ
mây tan đi thì tự nhiên Mặt trời hiện ra sáng tỏ. Khi Thiên Tánh hiện ra là
vì Bản ngã đã mất, nên gọi là "chi nhơn vô kỷ", đó là được chỗ "đại thuận",
hay là "được cái Chánh của tánh mạng".
"Thuận theo cái Chánh của Trời Đất", tức là " thuận theo cái Tánh tự nhiên
của mình"[vi]. Quan trọng nhất, là gìn giữ cái tánh ấy, đừng để nó lu mờ vì
tư dục, đừng để cho hoàn cảnh huyễn hoặc, thay đổi… Một cái cây, từ lúc
đâm mộng, nẩy chồi, trổ lá, đơm bông… những cuộc biến động tuy nhiều,
nhưng cái Sống của cây vẫn luôn luôn có một, và toàn mãn từ đầu chí cuối.
Bậc chí nhân vì đã thực hiện được trạng thái " vô kỷ" nên " thuận với Tánh
tự nhiên của mình" và dù lưu chuyển theo cuộc biến động bất tận của Trời
Đất, vẫn không làm mất Bản- tánh duy nhất của mình.[vii]
Bởi vậy, nơi mình, thì lo mà thực hiện sự huyền đồng cùng tạo vật, không
phân trong và ngoài, ta và người nữa, không thấy lớn nhỏ, thọ yểu; còn nơi
vật, thì biết để cho vạn vật, vật nào cũng được " an theo chỗ đã an bài của
chúng" nên không ép buộc ai phải theo mình, nghĩa là lấy mình mà đánh
giá sự phải quấy của người. Đó gọi là " chi nhơn vô kỷ".
***
V. Hữu dụng và vô dụng:
Trời Đất sinh vạn vật, để cho mỗi vật sống cái sống của nó, chứ không phải
sinh ra để cho người dùng nó. Dùng được thì dùng, không dùng được thì
bỏ. Gọi là hữu dụng hay vô dụng là sai. Thực ra, tự nó, không có vật gì gọi
là hữu dụng hay vô dụng cả.
Như mão Chương- phủ, người nước Tống thì đại dụng, mà người nước Việt
không dùng, bởi nó không đáp với nhu cầu. Hữu dụng hay vô dụng là việc