NAM HOA KINH - Trang 98

chia phân. Cho nên mới nói: "Đạo chi sở dĩ khuy, ái chi sở dĩ thành"
[xl] Chiêu- thị: tức là Chiêu- văn, tên người xưa đờn cầm rất giỏi.
Dùng âm nhạc để hòa lại những âm thanh đã bị chia phân, đó là dụng ý
của Trang- tử trong thiên Tề Vật khi ông bàn đến "nhân lại"
[xli] Sư Khoáng: một nhạc công đời xưa, rất sành âm luật.
[xlii] Huệ tử: một tay sành biện luận.
Có nhà bình luận cho rằng Trang- tử ở đây khi nói đến Chiêu văn là muốn
ám chỉ Hoàng đế; Sư Khoáng, ám chỉ Nghiêu Thuấn, và Huệ tử, ám chỉ
Khổng tử.
[xliii] Kiên- bạch: tức là nói về biện thuyết" kiên bạch" và "bạch mã" của
Công tôn Long đời Chiến quốc, một thứ ngụy biện mà rốt cuộc mọi người
không ai hiểu gì được cả.
[xliv] Hoạt nghi chi diệu: ánh sáng mập mờ, Trang- tử muốn ám chỉ Đạo,
bao gồm thị phi, không thiên hẳn bên Thị hay bên Phi: có Âm mà cũng có
Dương, có Dương mà cũng có Âm (Âm trung chi Dương; Dương trung chi
Âm), tức là cái nhãn quang của người nhận thấy cả thảy các cặp mâu
thuẫn trên đời đều là một cả.
[xlv] Dung: "Ngụ chư dung", tức là dựa theo cái lý thông thường của
người đời. Xem lại đọan trên: thuyết "triêu tam, mộ tứ" của người nuôi khỉ.
Bậc thánh trí đối với mình thì dùng cái sáng mập mờ (hoạt nghi chi diệu)
tức là cái ánh sáng của Đạo mà đối xử; nhưng đối với đời, thì lại khác, lấy
cái lý thông thường của mọi người mà đối xử, khi thì bàn đến Thị, khi luận
đến Phi để mà hòa với mọi người, rồi "đứng yên ở cốt trục của bánh xe
Trời (Thiên Quân) đó gọi là lưỡng hành". "Ngụ chư dung", tức cùng một ý
với "triêu tam nhi mộ tứ" vậy.
[xlvi] Minh: "dĩ minh", tức là lấy cái ánh sáng phân biệt Thị Phi của người
đời để mà xử sự với người đời.
[xlvii] Thử và Thị: có nghĩa là "đó" và "đây", nghĩa là "vật" và "ngã".
[xlviii] Hữu thủy: nguồn gốc của cái hữu (có): origine de l‘Être.
Hữu vị thủy hữu thủy: cái hữu không nguồn gốc: l‘Être sans origine.
Hữu vị thủy hữu phù vị thủy hữu thủy: nguồn gốc của cái hữu không nguồn
gốc: origine de l‘Être sans origine.