Lý Nhân - Phan Thứ Lang
Nam Phương Hoàng hậu cuối cùng Triều Nguyễn
- 11 -
Chuyện về người chuyên vấn khăn vành dây cho Nam Phương Hoàng Hậu
Theo tư liệu của tác giả Trịnh Bách kể lại: “Vào cuối Xuân 1931, nhà báo Mỹ
W.Robert Moore đã mục kích tại kinh đô Huế lễ đón tiếp Vua và Hoàng hậu
Thái Lan sang thăm Việt Nam. Bà Hoàng Thái Hậu phải đảm nhiệm việc tiếp
khách, vì vua Bảo Đại còn đang du học tại Pháp. Những nghi lễ và sự hoành
tráng của các buổi tiếp tân, yến tiệc đã khiến ông Moore hồi tưởng lại những dịp
lễ tương tự ở đế đô Bắc Kinh trước cách mạng Tân Hợi 1911.
Nhưng kỷ niệm thú vị nhất của nhà báo Mỹ này khi ở Huế là việc ông được một
vị Trưởng Công chúa triều Nguyễn tiếp kiến tại phủ riêng của bà. Ông Moore kể
lại rằng: “Vị ái nữ xinh đẹp của bà Chúa đã rộng lượng cho chúng tôi được
thưởng thức tài nghệ đàn tranh của cô. Sau đó cô cùng vị giáo sư già khiếm thị
và nhạc sĩ đàn dây khác trong phủ hợp tấu, trong khi các ca công trẻ hát những
bài ca Huế …”. Nàng công nữ xinh đẹp ấy có cái tên rất “Huế” là Mệ Bông.
Theo tục lệ cổ của triều Nguyễn, tất cả các thành viên của Hoàng tộc đều được
gọi là Mệ, và kèm theo một cái tên nghe thật bình dân. Tiếng Mệ dần dà đã trở
thành một cái âm thanh biểu tượng rất dễ thương của Huế.
Thân mẫu Mệ Bông là công chúa Công Tằng Tôn Nữ Tôn Tụy, trưởng nữ của
Cung Tôn Huệ Hoàng đế Dục Đức (1883). Bà trở thành Trưởng công chúa khi
em trai bà là Hoàng đế Thành Thái lên ngôi năm 1889. Bà được sắc phong tước
hiệu Mỹ Lương Công chúa năm 1897, thường được gọi là Bà Chúa Nhất. Công
chúa Mỹ Lương có công rất lớn đối với nghệ thuật tuồng cung đình của Việt
Nam vào đầu thế kỷ 20. Đội ca vũ tuồng cung đình do bà lập ra và huấn luyện
trong phủ của bà đã trình diễn trong hoàng cung từ cuối triều Thành Thái, qua
các triều Duy Tân, Khải Định và nhất là Bảo Đại. Bà Chúa cũng là một trong
những sáng lập viên và Mạnh Thường quân chính của Hội Lạc Thiện, lập ra để
cứu tế, giúp đỡ đồng bào khốn khổ, và các nạn nhân bị thiên tai quanh đế đô.
Thân phụ của mệ Bông là Thượng Thứ Nguyễn Kế, con trai của Diên Lộc Quận
