không thể tránh được.
Sau đó, Xiêu cố chôn cất ba người thân khác một cách chu đáo hơn. Ba
người đó là cha anh, đứa con gái bé nhứt và thằng con trai bịnh hoạn.
Nạn đói mùa đông năm ấy đã gây bao nhiêu tai biến cho gia đình anh
dân cầy. Nếu trong các ao do nước lụt tạo ra không có chút ít tép thì có lẽ cả
gia đình anh sẽ chết hết. Những con tép đó, người ta ăn sống mặc dầu lúc
bấy giờ có nạn kiết lỵ bất trị. Có những ngày vợ của anh lết ra ngoài, bứt
mấy đọt cỏ đem về ăn sống vì không có cỏ khô để nấu. Nhưng vị đắng của
mấy đọt cỏ đó rất hữu ích vì nó đánh tan được mùi tanh của tép...
Bây giờ mùa xuân đã đến. Xiêu tiếp tục ngồi một cách nặng nhọc, đôi
mắt nhìn qua các cánh đồng. Nếu có thể tìm lại được con trâu và cái cày mà
họ đã chụp trong thời gian lụt lội tràn lan, anh sẽ ra đồng cày bừa. Ý nghĩ
đó luôn luôn lảng vảng trong đầu óc anh. Anh dân cày thấy mình bất lực
như chiếc lá bị cuốn theo dòng. Con trâu đã mất cũng như tất cả công cụ
bằng gỗ hay bằng tre. Bây giờ anh còn lại những gì?
Có khi, trong mùa đông ghê gớm đó, anh cảm thấy may mắn vì cơn lụt
đã để cho anh ngôi nhà trong khi bao nhiêu nhà khác bị cuốn trôi. Nhưng
anh vụt hiểu là anh chẳng may mắn gì cả khi qua nạn lụt, anh vẫn còn sống,
cũng như vợ anh và hai đứa con lớn của anh. Anh cảm thấy đôi mắt cay
cay. Anh đã không khóc nhiều lần khi lắp đất lên thi thể mẹ mà các mảnh
áo rách không đủ che thân. Anh thấy được an ủi phần nào khi để cho bà cụ
mang theo những mảnh dẻ đó qua cõi hư vô. Còn bây giờ thì anh không tìm
thấy một sự an ủi nào. Anh lẩm bẩm:
— Mình không còn một hạt giống nào để gieo. Đây là đất. Nếu còn hạt
giống mình sẽ cào đất với móng tay của mình. Đất sẽ lên mầm. Mình biết
đất của mình tốt lắm. Nhưng mà mình không có gì để cho nó. Đất bỏ
không. Mùa xuân đã về, nhưng chúng ta rồi cũng sẽ chết đói và tuyệt vọng,
anh ngắm mùa xuân tang tóc.
