NARCISSE VÀ GOLDMUND - Trang 165

Nghệ thuật là sự hợp nhất thế giới của bố và mẹ, tinh thần và máu; nó có
thể xuất phát từ sự kiện cụ thể nhất và dẫn đến điểm khởi đầu trừu tượng
nhất hoặc khởi đầu trong thế giới các ý tưởng thuần tuý và tìm ra sự kết
thúc của nó trong da thịt phập phồng, xốn xang. Mọi tác phẩm nghệ thuật
đích thực có giá trị cao, mọi tác phẩm nghệ thuật không phải chỉ là những
trò lừa dối khéo léo thành công, vẫn tồn tại thấm thía trong sự vĩnh hằng bí
ẩn, thí dụ như pho tượng Đức Mẹ Đồng Trinh của thầy. Mọi công trình
nghệ thuật đích thực và có giá trị không thể chối cãi có bộ mặt kép ấy, tính
cách ấy có ở cả đàn ông và đàn bà đó là sự hoà trộn của bản năng và lòng
chuộng đạo lý thuần khiết. Và hơn bất cứ pho tượng Mẹ - Êva nào khác
một ngày kia nếu công trình của cậu được sáng tạo thành công, nó sẽ biểu
hiện bộ mặt kép ấy.
Goldmund nhìn thấy trong nghệ thuật và trong khuynh hướng nghệ sĩ của
mình khả năng hoà hợp giữa các xu thế của nó vốn sâu sắc và mâu thuẫn
với nhau, hoặc chí ít về một biểu tượng rực rỡ không ngừng đổi mới.
Nhưng nghệ thuật không phải là thứ của trời ban tặng, một thứ cho không;
nó rất đắt giá, nó đòi hỏi những hy sinh trải qua hơn ba năm, Goldmund đã
bỏ phí mất những gì cậu biết có giá trị cao hơn, cần thiết hơn so với khoái
cảm yêu đương: sự tự do. Cuộc sống tự do, những chuyến chạy lang thang
trong những không gian không giới hạn, các ý ngông cuồng của kẻ sống lần
hồi trên đường đi, nỗi cô đơn và sự độc lập, đó là những gì cậu đã hy sinh.
Những người khác có thể phê phán cậu là một kẻ ngông cuồng, một con
người vô kỷ luật, thấy cậu là một tên vô chính phủ đôi khi trong cơn giận
cuồng điên đã bỏ xưởng và công việc - đối với bản thân cậu, cuộc sống ấy
là một cảnh nô lệ đôi khi khiến cậu tức tối đến mức không sao chịu được.
Không phải với thầy giáo cậu phải nghe lời, cũng không phải với tương lai,
với sự nghèo khổ - mà với bản thân nghệ thuật. Nghệ thuật, vị thần thánh
dường như phi vật chất, vậy mà có những đòi hỏi nho nhỏ! Lần phải có cho
nó một mái nhà, các dụng cụ, gỗ, thạch cao, các bột màu, vàng, nó đòi hỏi
sự làm việc, tính kiên trì, Goldmund đã hy sinh cho nó sự tự do hoang dã
nơi các rừng rú, niềm say mê các không gian rộng, thú thưởng thức các
hiểm nguy ác liệt, lòng tự hào về cảnh bần hàn, và cậu đã bị bắt buộc trong