NARCISSE VÀ GOLDMUND - Trang 235

số pho tượng cậu đã làm trong xưởng thầy Niklaus, đặc biệt là pho tượng
thánh Jean, rồi còn nữa cuốn sách các hình ảnh ấy, những con người phi
thực tại trong đầu cậu, mọi khơi gợi đẹp và đau xót từ các kỷ niệm của cậu.
Liệu cậu có cứu vãn được cái gì đó trong cả kho tàng nội tâm ấy và đưa ra
ngoài không? Hay là vẫn luôn luôn như thế: Luôn luôn là các thành phố
khác, các quang cảnh khác, các phụ nữ khác, các kinh nghiệm khác, các
cảm giác khác chồng chất lên nhau, và cậu chỉ rút ra điều cảm nhận âu lo
ấy, xót xa và đẹp đẽ từ một trái tim ngập tràn.
Bị cuộc sống đánh lừa như vậy thật đáng xấu hổ, đáng cười chê và cũng
đáng khóc! Hoặc người ta sống buông thả mình cho các giác quan vui chơi
thỏa thích, nốc từ bầu vú Mẹ Eva một nguồn dinh dưỡng phong phú, bấy
giờ người ta trải qua bao niềm vui cao cả nhưng sống còn, không được bảo
vệ để chống lại tính bấp bênh của sự đời, bấy giờ người ta như thể một cây
nấm trong rừng, tat cả chói lên các sắc màu phong phu nhưng ngày mai sẽ
thối rữa. Hoặc nữa người ta quay ra tự vệ, nhốt mình trong xưởng, tìm cách
dựng lên một tượng đài sống chẳng bao năm: bấy giờ cần phải từ bỏ cuộc
sống, người ta chỉ còn là một công cụ, quay ra phụng sự cho trường cửu
nhưng ở đó hóa ra khô khan, mất đi sự tự do, niềm vui sống; đó là trường
hợp thầy Niklaus.
Tuy vậy cả đời của chúng ta chỉ có một ý nghĩa khi đạt đến tiến hành đồng
thời hai cuộc sống nếu như không bị phá vỡ bởi thế lưỡng nan: Sáng tạo mà
không trả giá cho sư sáng tạo ấy bằng mạng sống của mình! Sống mà
không vì thế từ bỏ số mệnh cao cả của người sáng tạo! Vậy có phải điều đó
là không thể được?
Có lẽ có những con người có khả năng làm như thế. Có lẽ có những cặp vợ
chồng và người cha trong gia đình có được diễm phúc không đánh mất cảm
quan của sự thú vị. Có lẽ trong đó có những con người sống quanh quẩn ở
nhà mà trái tim không trở nên khô khan vì thiếu tự do và thiếu dấn thân vào
nguy hiểm. Cậu có thể như thế. Cậu chưa thấy một ai như thế.
Người nào dường như cũng dựa vào một tính hai mặt, dựa vào các đối
kháng. Người ta là đàn ông hoặc đàn bà sống nay đây mai đó, hoặc là thị
dân có trí lực hoặc đa cảm; không đâu người ta tìm thấy cái nhịp điệu ấy hít