NARCISSE VÀ GOLDMUND - Trang 264

- Bạn có nhờ từ thời chúng ta còn ở trường học, mình có nói với bạn đôi
lần: mình coi bạn là một nghệ sĩ. Hồi đó, mình thấy dường như bạn có thể
trở thành một nhà thơ. Trong những gì bạn đọc và viết, bạn tỏ ra ghê tởm
những điều trừu tượng; trong ngôn ngữ bạn đặc biệt ưu thích các từ và các
âm thanh có tính nhạy cảm, có tính thơ, các từ tạo nên hình ảnh.
Goldmund cắt lời:
- Mình xin lỗi, nhưng các quan niệm và các điều trừu tượng mà về phần
anh, anh thích, chẳng phải chúng là những biểu tượng; những hình ảnh sao?
Hay là các từ anh dùng trong khi nói không giúp gì thực sự cho sự tưởng
tượng? Người ta có thể suy nghĩ mà không đồng thời biểu thị một điều gì
đó sao?
- Bạn nêu câu hỏi đúng. Nhưng đương nhiên người ta có thể suy nghĩ mà
không biểu thị gì cả. Sự tư duy hoàn toàn không dính dáng gì với các biểu
tượng. Nó không thực hiện bằng các hình ảnh mà bằng các khái niệm và
các công thức. Chính ở đâu các hình ảnh chấm dứt thì ở đó triết học bắt
đầu. Hồi còn trẻ, chúng ta thường thảo luận với nhau về điều đó. Theo bạn
thì thế giới gồm các hình ảnh, với mình thì gồm các khái niệm. Mình
thường nói với bạn là bạn làm một nhà tư tưởng thì không ra gì đâu. Và
mình nói thêm đó không phải là một dị tật, bởi lẽ trái lại, bạn chúa tể trong
lĩnh vực các hình ảnh. Hãy chú ý! Mình sẽ giải thích điều ấy với bạn. Thay
vì đi dong chơi trong thiên hạ như bây giờ bạn đã làm, nếu bạn trở thành
một nhà tri thức thì hẳn bạn có thể gây ra tổn hại.Về thực tế bạn là một
người có khuynh hướng thần bí. Diễn đạt một cách vắn tắt và hơi thô thiển,
những người theo khuynh hướng thần bí là những nhà tư tưởng không thể
tự giải phóng mình ra khỏi các biểu tượng, tóm lại không phải là những nhà
tư tưởng. Đó là những nghệ sĩ bất thành: nhà thơ không có thơ, họa sĩ
không có cây cọ, nhạc sĩ không có âm thanh. Trong số họ có những người
rất thông minh, những tinh thần cao thượng, nhưng không trừ một ai, họ
đều là những con người bất hạnh. Với bạn cũng có thể như vậy. Thay vì thế
đó, ơn Chúa! Bạn đã trở thành một nghệ sĩ, và bạn đã chịu hàng phục một
thế giới các hình ảnh trong đó bạn có thể là một nhà sáng tạo và mot người
thầy, thay vì làm một nhà tư tưởng lúng túng, tầm thường.