Một số dấu vết còn sót của các thiết chế quý tộc trị
trong lòng một nền dân trị hoàn hảo bậc nhất. − Tại
sao? − Cần phải phân biệt chỗ nào có nguồn gốc Thanh
giáo và chỗ nào có nguồn gốc dân tộc Anh.
Đọc những phần vừa rồi, mong rằng bạn đọc không nên rút ra ngay những
hệ luận quá chung chung và quá tuyệt đối. Không nghi ngờ gì, điều kiện xã
hội, tôn giáo và tập tục của những người di dân đầu tiên đã có ảnh hưởng vô
cùng to lớn đến số phận tổ quốc mới của họ. Dẫu sao, công việc xây dựng xã
hội lại không phụ thuộc vào họ, vì đó là cái xã hội mà điểm xuất phát lại
không đặt ở ngay bên trong những con người này. Chẳng có một ai biết cách
thoát ra hoàn toàn khỏi quá khứ. Đã có tình trạng khi vô tình khi hữu ý họ đã
lẫn lộn các tư tưởng và cách làm riêng của mình với những tư tưởng và cách
làm được đào tạo nhờ nền giáo dục và truyền thống dân tộc trước đó trên đất
nước họ.
Khi ta muốn biết rõ và phán xét những người Mĩ gốc Anh ngày nay, ta
cần phân biệt kĩ cái gì mang nguồn gốc Thanh giáo và cái gì mang nguồn
gốc dân tộc Anh.
Ta thường gặp ở Hoa Kì những luật lệ hoặc tập tục trái ngược với môi
trường xung quanh. Những luật lệ đó có vẻ như được biên soạn bởi một đầu
óc đối lập với tư tưởng lập pháp ngự trị nước Mĩ. Những tập tục đó dường
như trái ngược với toàn bộ trạng thái xã hội. Nếu các khẩn địa Anh đã được
xây dựng trong một thế kỉ tối tăm xa xưa, hoặc nếu như nguồn gốc các khẩn
địa đó đã mất hút trong thời gian, thì câu hỏi sẽ không giải đáp nổi.
Tôi xin kể ra một dẫn chứng để bạn đọc hiểu ý tôi.
Việc lập pháp dân sự và hình sự của người Mĩ chỉ biết tới hai cách hành
động: dùng nhà tù hoặc là dùng tiền bảo lãnh. Hành động đầu tiên trong tố
tụng là thu được tiền bảo lãnh của bị cáo, hoặc nếu anh ta từ chối, thì tống
vào tù. Sau đó người ta mới tranh tụng về tội danh hoặc sự trầm trọng của
cáo trạng.
