Rõ ràng một thứ thủ tục tố tụng như vậy chống lại người nghèo và chỉ có
lợi cho người giàu.
Người nghèo không bao giờ có được tiền bảo lãnh, ngay cả là bảo lãnh
dân sự, và nếu anh ta bị buộc phải vào tù mà chờ đợi công lí, thì bị buộc
phải ngồi im một chỗ rồi sẽ đưa anh ta tới cảnh khốn cùng.
Ngược lại, người giàu luôn luôn có khả năng thoát cảnh tù tội về những
vấn đề dân sự. Hơn thế, nếu anh ta phạm tội, thì cũng dễ dàng thoát khỏi sự
trừng phạt đang đợi anh ta; sau khi nộp phạt, anh ta biến luôn. Vậy là ta có
thể nói rằng đối với anh ta mọi hình phạt theo luật chỉ còn quy về phạt
tiền
. Còn gì quý tộc trị hơn là một thủ tục tố tụng như vậy?
Song, ở nước Mĩ, chính người nghèo mới là người làm luật, và thông
thường họ giữ lại cho mình những thuận lợi to tát nhất của xã hội.
Ta phải đi tìm cách lí giải hiện tượng này ở Anh, vì các luật vừa mới nói
đến là luật của Anh
. Người Mĩ đã chẳng thay đổi chúng lấy mảy may,
cho dù chúng trái ngược với toàn bộ công việc lập pháp và toàn bộ tư tưởng
của họ.
Điều mà một dân tộc ít thay đổi hơn cả sau sử dụng là lập pháp dân sự.
Các luật dân sự chỉ quen thuộc với những nhà luật pháp học, tức là những
người quan tâm trực tiếp đến việc duy trì các luật như vốn có, dù tốt dù xấu
thì cũng duy trì chúng, vì lí do là họ biết rõ các luật đó. Phần lớn mọi người
trong nước hiểu biết không nhiều về các luật đó. Họ chỉ nhìn thấy luật trong
những trường hợp riêng biệt, họ khó mà nắm bắt được xu hướng của chúng
và có tuân theo luật thì cũng chẳng nghĩ ngợi gì nhiều.
Tôi đã kể ra một thí dụ, thực ra còn có thể kể vô khối nữa.
Hình ảnh xã hội Mĩ, nếu tôi có thể diễn đạt như sau, được một lớp màn
dân chủ bên trên che phủ, bên dưới đó thỉnh thoảng lại thấy thò lên những
màu sắc quý tộc trị xưa cũ.
CHÚ THÍCH
