thì như thể một kẻ xa lạ trước vận mệnh của tất cả mọi người khác: con cái
và bạn bè anh ta đối với anh ta là toàn bộ nhân loại; còn đối với các công
dân là đồng bảo mình thì tuy sống bên cạnh nhau nhưng anh ta có nhìn thấy
ai đâu; anh ta chạm được tay vào họ nhưng không cảm thấy gì; anh ta tồn tại
chỉ trong bản thân mình và cho riêng mình, và, may mà anh ta còn lại một
gia đình, chứ nếu không thì có thể nói rằng anh ta chẳng còn tí chút gì là tổ
quốc nữa.
Bên trên những con người này là một quyền lực bao la và cũng là thế lực
đỡ đầu họ, riêng nó chịu trách nhiệm bảo đảm cho họ có mọi hưởng thụ và
chăm lo cho số phận của họ. Quyền lực này là tuyệt đối, chăm lo tỉ mỉ chi
tiết, chính quy, nhìn xa trông rộng và mềm mỏng. Quyền lực này sẽ như thể
quyền của người cha với người con nếu như mục đích của nó là chuẩn bị
cho đàn con lớn khôn mạnh mẽ; nhưng trái lại, quyền lực này chỉ nhằm làm
sao cho con cái mãi mãi bị cột chặt vào tuổi ấu thơ; quyền lực này muốn các
công dân được hưởng thụ, miễn sao hưởng thụ phải là mục tiêu duy nhất của
họ, thế là được. Quyền lực này tình nguyện hoạt động vì hạnh phúc của
những con người kia; nhưng nó muốn chỉ có nó tạo ra hạnh phúc đó và
quyết định thế nào là hạnh phúc; quyền lực này tạo mọi điều kiện cho họ
được an sinh, nó nhìn trước và bảo đảm thoả mãn mọi nhu cầu của họ, nó
tạo điều kiện cho họ hưởng thụ các thú vui, nó hướng dẫn các công việc chủ
chốt của họ, nó chỉ đạo nền sản xuất công nghiệp của họ, nó giải quyết
chuyện thừa kế cho họ, chia tài sản thừa kế cho họ; còn có gì nó có thể làm
nữa để gỡ nốt hết đi giúp cho những con người kia khỏi cái nỗi khổ phải tư
duy và cái nỗi nhọc nhằn phải sống?
Chính vì thế mà ngày lại ngày nó làm cho quyền tự do định đoạt của con
người bớt ích lợi đi và hiếm cơ hội đem sử dụng hơn; nó thu hẹp hành động
của ý chí vào một không gian nhỏ bé và dần dần tước đoạt của mỗi công dân
ngay cả việc họ sử dụng chính bản thân họ. Quyền bình đẳng đã chuẩn bị
cho con người đi tới mọi điều như thế: quyền bình đẳng đã tạo cho con
người cái tư thế chịu đựng những điều như thế, và thậm chí lắm khi họ còn
coi đó là điều tốt đẹp nữa.
