niềm vui, không có cả tiếng thì thầm hỗn độn không ngừng dâng lên từ một
thành phố lớn. Xung quanh nhà thờ có chăng những sợi xích. Cửa sổ các
nhà khép hờ chỉ khẽ cho ánh mặt trời tằn tiện lọt vào bên trong gian nhà các
công dân. Rất hiếm hoi ta được bắt gặp một ai đó đang rảo bước qua các ngã
tư vắng ngắt và dọc những con phố không người.
Hôm sau, từ rất sớm, lại bắt đầu nghe thấy tiếng xe lăn bánh, tiếng búa
nện, tiếng người gọi nhau. Thành phố thức giấc. Một dòng người nét mặt âu
lo bước vội tới những trung tâm mua bán và sản xuất. Tất cả lại ngọ nguậy,
tất cả lại cựa quậy, tất cả lại hối hả quanh bạn. Thoát ra khỏi cơn ngủ say co
cứng cả cơ thể là một hoạt động run rẩy. Tưởng chừng như ai ai cũng chỉ có
một ngày duy nhất cho mình để có của cải và hưởng thụ của cải.
(F)
Thật chẳng có ích gì khi nói như trong chương sách chúng ta vừa mới đọc
rằng tôi không có ý định viết lịch sử nước Mĩ. Mục đích duy nhất của tôi là
tìm cách để bạn đọc đánh giá xem các quan niệm và tập tục của những di
dân đầu tiên đã có ảnh hưởng thế nào đến số phận của các khẩn địa và nói
chung là số phận của Liên bang Hoa Kì. Vậy là tôi phải giới hạn mình ở chỗ
chỉ trích dẫn ra những mảng rời rạc mà thôi.
Tôi không biết liệu mình có nhầm không, nhưng hình như nếu cứ đi theo
con đường tôi vạch sơ qua ra ở đây, ta có thể phác hoạ được cái thuở ban
đầu của các nước cộng hoà châu Mĩ qua những bức tranh cũng đáng để thu
hút sự chú ý của công chúng, và hẳn là cũng đem lại những điều để các
chính khách suy nghĩ. Biết rằng cá nhân tôi không đủ sức một mình làm
công việc đó, tôi những mong rằng ít nhất những gì mình làm có thể giúp
cho những người khác làm tiếp công việc đó dễ dàng hơn. Cho nên ở đây tôi
phải trình ra một bộ danh pháp (nomenclature − ND) ngắn ngủi và một sự
phân tích thu gọn những công trình có thể có ích hơn cả để chúng ta cùng
khai thác đến kiệt cùng.
Trong số những tài liệu tổng quát mà ta có thể tham vấn tốt, tôi xếp trước
nhất tác phẩm Historical collection of State papers and other authentic
documents, intended as materials for an history of the United States of
