gần sáu chục năm đã trôi qua, đã không còn nhận ra cái dáng vẻ của xã hội
cũ nữa. Các gia đình đại điền chủ gần như là đã bị nuốt chửng vào trong
lòng cái khối toàn dân. Tại bang New York, nơi xưa kia có vô số gia đình
đại điền chủ, chỉ còn có hai gia đình cố ngoi ngóp trong cái vực sâu đã sẵn
sàng nuốt lấy họ. Con cái của những công dân giàu có đó giờ đây đã thành
thương nhân, luật gia, y sĩ. Phần lớn các gia đình đại điền chủ đều đã mất
tăm. Dấu vết cuối cùng các thứ bậc và tước hiệu cha truyền con nối đã bị
tiêu diệt. Luật thừa kế đã san bằng mọi chuyện ở mọi nơi.
Chẳng phải chỉ ở Hoa Kì cũng như ở mọi nơi mới có người giàu. Song tôi
chưa từng thấy ở cái đất nước nào mà con người ta lại yêu tiền bạc đến thế,
ở đó người ta dạy nhau khinh bỉ sâu sắc cái lí thuyết về tài sản bình đẳng
thường xuyên. Ở đây tài sản chu chuyển với tốc độ không thể tin được, và
kinh nghiệm cho thấy hiếm có hai thế hệ nhận được ân huệ từ hiện trạng đó.
Khung cảnh phác hoạ có đôi chút tô hồng đó cũng mới chỉ đem lại cho ta
một ý niệm không đầy đủ về những gì đang diễn ra tại các bang mới lập ở
miền Tây và Tây Nam.
Vào cuối thế kỉ trước, những kẻ phiêu lưu táo tợn bắt đầu thâm nhập vào
các thung lũng sông Mississippi. Đó như thể là một chuyến phát hiện châu
Mĩ lần nữa: chẳng bao lâu, đại bộ phận dân di cư lao vào vùng đó. Và ta
thấy ở nơi hoang mạc bỗng mọc lên các tổ chức chẳng có tên tuổi gì hết.
Những bang vài ba năm trước chưa hề tồn tại nay có vị trí trong lòng Liên
bang Mĩ. Chính là ở miền Tây mà ta có thể nhận thấy nền dân trị đạt tới giới
hạn cao nhất. Tại các bang này, như là ngẫu hứng mọc lên, cư dân của họ
mới chỉ chân ướt chân ráo tới đây chiếm đất. Họ hầu như chưa quen biết
nhau, và chẳng ai biết đến lai lịch của người láng giềng gần nhà mình nhất.
Thế là tại cái phần lục địa Mĩ này, dân chúng không những chỉ thoát ra khỏi
những tên tuổi lớn và những gia sản lớn, mà còn thoát ra khỏi cái chế độ quý
tộc trị tự nhiên do trí tuệ và đức hạnh tạo ra. Chẳng có gì ở đó để thực thi cái
quyền lực đáng kính của kỉ niệm xưa về một đời người làm việc thiện trước
mắt họ. Các bang mới ở miền Tây đã có người đến ở, nhưng ở đó chưa có
một xã hội.
