niệm việc con người vĩnh viễn bất bình đẳng ở chỉ một điểm, tức là bình
đẳng bên trên kẻ khác. Như vậy, đến một lúc nào đó, họ sẽ bình đẳng bên
trên tất cả mọi thứ.
Thế mà tôi chỉ biết được hai cách để tạo ra quyền bình đẳng trong thế giới
chính trị: phải trao quyền cho mỗi công dân, hoặc là không trao quyền cho
bất kì ai.
Đối với các dân tộc đã đi tới chỗ có cùng trạng thái xã hội như người Mĩ
gốc Anh, thì rất khó nhìn thấy một biện pháp trung gian giữa chủ quyền tối
cao của tất cả mọi người và quyền chuyên chế của một người.
Ta chẳng nên che giấu điều này, rằng trạng thái xã hội mà tôi vừa mới
miêu tả không dễ gì dẫn tới cả hai hệ quả đó.
Thực ra cũng có một thứ đam mê nam tính và chính đáng đối với quyền
bình đẳng, nó kích thích toàn bộ đàn ông muốn mình mạnh mẽ và được
trọng vọng. Niềm đam mê này có xu hướng nâng cao những con người bé
nhỏ lên ngang hàng những con người to lớn. Nhưng trong lòng con người
cũng có cả cái thú vui sa đoạ muốn bình đẳng, trường hợp của những kẻ yếu
hèn muốn ngoi lên hàng những kẻ mạnh, điều này dẫn con người đến chỗ sẽ
chọn cái bình đẳng trong nô lệ hơn là cái bất bình đẳng trong tự do. Đó
không phải là vì những dân tộc có trạng thái xã hội dân chủ thường khinh rẻ
tự do. Ngược lại là khác, những dân tộc này thích tự do một cách bản năng.
Nhưng với họ tự do không phải là đối tượng chính và liên tục của ước vọng.
Cái mà họ vĩnh viễn yêu quý là sự bình đẳng. Họ lao tới tự do bằng một
xung động nhanh nhạy và bằng những nỗ lực bất chợt, và nếu họ bị hụt cái
đích, họ đầu hàng. Nhưng nếu không có quyền bình đẳng thì chẳng có gì khả
dĩ thoả mãn họ, và họ thà chết còn hơn là mất quyền bình đẳng.
Mặt khác, khi các công dân đều gần bình đẳng như nhau, thật khó cho họ
khi phải bảo vệ sự độc lập chống lại những xâm chiếm quyền lực. Không ai
trong bọn họ đủ mạnh để chiến đấu đơn độc mà thắng thế được, mà chỉ có
sự kết hợp sức mạnh của tất cả thì mới bảo đảm được tự do. Vậy nhưng
không phải là luôn luôn bắt gặp được một sự kết hợp như thế.
