đi lên phía bắc tới biên giới Canada. Sau đó ông đi về bờ biển phía đông đến
Boston, Philadelphia và Baltimore. Rồi cả hai xuôi về Pittsburgh, qua Ohio
đến tận Cincinnati, Louisville, Memphis. Đáp tàu thuỷ trên sông Mississippi
đến New Orleans. Từ đó hai ông quay về, đi ngang qua Washington (có gặp
tổng thống Jackson) và trở lại New York. Hai ông không chỉ thực hiện sứ
mệnh chính thức là tham quan nhiều trại giam mà còn lưu tâm quan sát và
tập hợp tư liệu về xã hội Mĩ. Ý định từ đầu là tìm hiểu chi tiết và khoa học
về société américaine (xã hội Mĩ) “mà ai cũng nói nhưng chẳng ai biết”
(Toàn tập, bản Beaumont, V, tr. 414). Cả hai định viết chung, nhưng rồi
Beaumont tập trung vào vấn đề chế độ nô lệ (tiểu thuyết: Marie ou
l’esclavage aux États-Unies/Marie hay tình trạng nô lệ ở Mĩ). Về lại Âu
châu, Tocqueville tham khảo thêm nhiều tư liệu, hầu như là “một chuyến du
hành thứ hai về tinh thần”
Mục đích của tập I (1835) là “cho thấy điều gì đã tạo nên một nước dân
chủ trong thời đại ngày nay của chúng ta”, được minh hoạ bằng “bức tranh
chính xác” về “thái độ tinh thần của con người” (Toàn tập, V, tr.427) nhằm
biện minh cho nền dân trị trước công luận đang phân hoá ở châu Âu để biết
“ta nên hi vọng hoặc nên lo ngại điều gì nơi nền dân trị” (tập I, tr.26). Trong
thư gửi cho J. S. Mill, 6.1835
, Tocqueville không che giấu tham vọng làm
“nhà dân chủ đích thực để mang lại cho nhân dân sự trưởng thành chính trị
cần thiết hầu tự cai trị chính mình”. “Sứ mệnh giáo dục về nền dân trị”
(“mission to educate democracy”) của Tocqueville dựa trên sự xác tín rằng:
“cũng như người Mĩ, người Âu châu sớm muộn cũng sẽ đạt tới sự bình đẳng
hầu như hoàn toàn” (tập I, tr.25). Trong khi những người cùng thời với ông
hướng tầm mắt sang nước Anh để tìm giải pháp cho bước quá độ tiến lên xã
hội hiện đại của nước Pháp, thì vị bá tước vùng Normandie lại nhìn sang bên
kia bờ Đại Tây Dương, ông nhìn thấy gì?
Trước khi đi vào trình bày các định chế và tập tục ở Mĩ được ông tận mắt
chứng kiến, ông dành hai chương đầu tiên để nhấn mạnh đến “hình thái bên
ngoài” và “tình hình xuất phát” đặc thù của nước Mĩ. Luận điểm cơ bản của
ông: những người dân di cư Âu châu đã tìm được một lục địa mới còn
