Vả chăng sự thiếu bất biến là một tật xấu cố hữu rành rành của hệ thống
chính quyền do bầu cử, và nó cũng thể hiện rất rõ trong phạm vi hành động
của tổng thống, dù rằng phạm vi này được khoanh vùng rõ rệt đến đâu chăng
nữa.
Người Mĩ nghĩ một cách có lí rằng, để hoàn thành nhiệm vụ và chịu đựng
được hoàn toàn gánh nặng trách nhiệm, người đứng đầu ngành hành pháp
phải càng tự do càng tốt trong việc chính tay mình tuỳ nghi tuyển chọn và sa
thải người giúp việc. Cơ quan lập pháp giám sát tổng thống hơn là điều hành
tổng thống. Cơ quan lập pháp theo dõi số phận như là bị treo của tất cả các
công chức Liên bang từ đó cho tới từng cuộc tuyển cử mới.
Trong các nền quân chủ chuyên chế hiến định ở châu Âu, người ta than
phiền rằng thân phận các nhân viên làm việc kín tiếng trong bộ máy hành
chính bị lệ thuộc vào số phận các ông bộ trưởng. Chuyện đó càng tồi tệ hơn
ở những nước có chế độ bầu ra người đứng đầu nhà nước. Nguyên nhân thật
đơn giản: trong các nền quân chủ chuyên chế hiến định, các ông bộ trưởng
thay thế nhau thật nhanh; thế nhưng lại chẳng bao giờ thay người đại diện
chính của ngành hành pháp, điều đó làm cho tinh thần sáng tạo bị bó hẹp lại
trong những giới hạn nhất định. Các hệ thống hành chính ở đó thay đổi trên
chi tiết chứ không thay đổi về nguyên lí; người ta không thể nào đột ngột
thay thế hệ thống này bằng hệ thống khác mà không ngại gây ra một thứ
cách mạng. Ở nước Mĩ, thứ cách mạng đó nhân danh luật pháp cứ bốn năm
lại diễn ra một lần.
Còn về những khốn đốn cá nhân coi như là hệ quả tự nhiên của nền lập
pháp kiểu đó, thì ta phải thú nhận rằng sự thiếu bất biến trong thân phận
người công chức ở nước Mĩ không tạo ra những mặt xấu như có thể xảy ra ở
những nơi khác. Ở Hoa Kì, thật dễ dàng tạo ra một cuộc sống độc lập, cho
nên việc tước bỏ vị trí của một công chức đôi khi lấy đi mất của người đó sự
thoải mái của cuộc sống, nhưng chẳng bao giờ lấy mất được các phương tiện
trụ đỡ cho cuộc sống đó.
Tôi đã nói từ đầu chương này rằng phương thức bầu cử áp dụng vào
người đứng đầu ngành hành pháp tạo ra những nguy cơ to nhỏ ít nhiều tuỳ
