Tôi đã chỉ ra chỗ người Mĩ rút ra được những ưu thế gì từ hệ thống liên
bang của họ. Tôi còn phải làm sao giải thích điều gì khiến họ chấp nhận hệ
thống đó, bởi vì không phải tất cả các quốc gia đều hưởng thụ được những
điều tốt lành từ hệ thống này.
Ta thấy trong hệ thống liên bang có những khiếm khuyết ngẫu nhiên nảy
sinh từ luật pháp. Những khiếm khuyết này có thể được các nhà lập pháp
sửa chữa. Ta còn bắt gặp những khiếm khuyết khác nữa, chúng vốn nằm cố
hữu trong hệ thống, và chúng không thể bị thủ tiêu bởi bàn tay các quốc gia
chấp nhận chúng. Vậy là các quốc gia phải tự mình tìm ra sức mạnh cần
thiết để gánh chịu những bất cập tự nhiên trong chính quyền của mình.
Trong số khiếm khuyết cố hữu trong hệ thống liên bang, cái thấy rõ nhất
là tính phức tạp của các phương tiện sử dụng. Hệ thống này tất yếu làm hiện
diện hai chủ quyền. Nhà lập pháp cố làm cho những sự vận động của hai chủ
quyền này giản dị đi và bình đẳng với nhau đến mức cao nhất có thể và tìm
cách thu gọn cả hai vào những phạm vi hoạt động được xác định rõ ràng.
Nhưng nhà lập pháp không tài nào làm cho chỉ còn có một chủ quyền thôi,
và cũng chẳng thể ngăn cản chúng chạm vào nhau ở đôi ba chỗ.
Vậy là, dù làm gì thì làm, hệ thống liên bang dựa cơ sở trên một lí thuyết
phức hợp, và việc thực thi đòi hỏi hàng ngày ở những người bị cai trị phải
có lí trí sáng suốt.
Nói chung, con người chỉ có những khái niệm đơn giản trong đầu óc. Một
ý tưởng sai nhưng sáng sủa và chính xác bao giờ cũng sẽ tạo ra được nhiều
sức mạnh trong cuộc đời so với cái ý tưởng đúng nhưng rắc rối. Từ đó mà
có chuyện các phe phái, như thể những quốc gia nhỏ trong một quốc gia lớn,
luôn luôn nhanh chân tìm cách tạo ra một biểu tượng là một cái tên hoặc một
nguyên lí, đôi khi đó chỉ có thể biểu đạt rất không đầy đủ cái mục đích đề ra
và các phương tiện thực hiện mục đích, thế nhưng thiếu những biểu tượng
không đầy đủ ấy, thì các phe phái chẳng thể nào tồn tại và vận động được.
Các chính quyền dựa cơ sở trên chỉ một ý tưởng hoặc trên chỉ một tình cảm
dễ xác định hẳn không phải là những chính quyền tốt nhất, nhưng chắc hẳn
đó là những chính quyền mạnh nhất và bền nhất.
