dựa cơ sở trên những nguyên tắc, mà trên những lợi ích vật chất. Những lợi
ích này tạo ra tại các địa phương của một quốc gia mênh mông không phải
là các đảng mà là các quốc gia thù địch nhau. Vì thế mà rất gần đây ta thấy ở
miền Bắc người ta ủng hộ hệ thống cấm đoán thương mại, còn ở miền Nam
thì người ta cầm súng ủng hộ tự do thương mại, mà lí do duy nhất là vì miền
Bắc thì làm nghề sản xuất công nghiệp còn miền Nam thì làm nông nghiệp,
và hệ thống hạn chế thương mại thì làm lợi cho anh này và làm hại cho anh
kia.
Do thiếu các đảng lớn, Hoa Kì đầy rẫy những đảng nhỏ, và chính kiến thì
chia năm sẻ bảy cho tới vô cùng về những chuyện chi tiết. Ta không tài nào
hình dung nổi việc lập đảng ở bên đó ngon lành ra sao; vào thời đại chúng
ta, đó là chuyện chẳng dễ gì. Ở Hoa Kì, người ta chẳng có thù hận tôn giáo,
vì tôn giáo được tôn trọng khắp nơi và không có một giáo phái nào thống
ngự hết. Cũng chẳng có hận thù giai cấp, vì nhân dân là tất cả, và chẳng có
gì còn dám đấu tranh chống lại nhân dân. Cuối cùng thì cũng chẳng có cảnh
khốn cùng công cộng để mà khai thác, bởi vì tình trạng vật chất của đất
nước đem lại cho nền công nghiệp một đấu trường mênh mông, chỉ cần con
người được thả sức tự do là nó có thể làm nên những điều thần diệu. Thế
nhưng cũng cần phải làm sao đẩy tham vọng đến chỗ lập đảng, bởi vì ở đây
lật đổ kẻ nắm chính quyền là rất khó, mà lí do duy nhất chỉ vì người ta muốn
chiếm lấy cái ghế đó. Toàn bộ sự khéo léo của các chính khách nằm trong
việc tổ chức các đảng. Ở Hoa Kì một nhà chính trị trước hết phải biết rõ lợi
ích của mình là ở đâu rồi sau đó thì tìm xem có những ai có những lợi ích
tương tự có thể quy tụ quanh mình. Tiếp đó, nhà chính trị kia tìm cách bới
tung xem trên đời này có một cái học thuyết nào đó hoặc một cái nguyên lí
nào đó khả dĩ đem đặt được thích hợp lên đầu cái liên minh mới, để mình có
cái quyền bành trướng lên và tự do dịch chuyển. Nó tương tự như cái đặc
quyền trước đây của các ông vua của ta được cha ông chúng ta đóng dấu ấn
lên trang đầu các công trình của họ để rồi họ đính vào trong cuốn sách mặc
dù họ chẳng hề tham gia làm nên cuốn sách đó.
