cuốn đến chỗ tự cho mình là một tổ chức chẳng có gì là dân sự hết và họ du
nhập vào hàng ngũ những thói quen và những châm ngôn quân sự: vì thế mà
ta thấy họ tập trung hoá công việc điều khiển lực lượng đến mức cao nhất có
thể, và chuyển cái quyền lực của mọi người trong đoàn thể vào trong tay của
một nhóm người.
Những thành viên của những đoàn thể này đáp lại một khẩu lệnh như lính
tráng đi ra trận. Họ quảng bá tín điều phục tùng thụ động, hoặc đúng hơn là,
khi họ nhập cục lại với nhau, họ đồng loạt hi sinh toàn bộ năng lực phán xét
và tự do hành động. Vì thế mà thường thấy bên trong các đoàn thể này một
sự chuyên chế ở mức độ không thể chấp nhận nổi, còn hơn cả sự chuyên chế
ở bên ngoài xã hội nhân danh cái chính quyền mà các đoàn thể đó công kích.
Điều này làm giảm rất nhiều sức mạnh tinh thần của họ. Họ cũng vì thế
mà làm mất đi tính chất thiêng liêng gắn liền với cuộc đấu tranh của những
kẻ bị áp bức chống những kẻ đi áp bức. Vì kẻ nào trong những trường hợp
nhất định mà bằng lòng phục tùng đồng loại như kẻ nô lệ, chịu khuất phục
trước đồng loại cả ý chí lẫn tư tưởng của mình, làm sao mà kẻ đó lại dám tự
nhận mình là kẻ tự do?
Người Mĩ cũng đã dựng lên được một chính quyền trong lòng các đoàn
thể; nhưng đó là một chính quyền dân sự, nếu tôi có thể diễn đạt như vậy.
Độc lập cá nhân của con người có phần trong chính quyền đó. Cũng như
trong xã hội, mọi con người cùng tiến bước trong chính quyền đó hướng về
cùng một mục tiêu; nhưng không bắt buộc mỗi cá nhân phải đi đứng hệt như
nhau. Trong cái chính quyền đó, con người chẳng hề hi sinh ý chí và lí trí
của mình để cho một sự nghiệp chung được thắng lợi.
