quyền quý tộc trị hoặc quân chủ có thể làm được. Nếu một quốc gia dân trị
tồn tại được trong một thế kỉ theo thể chế dân chủ cộng hoà, có thể tin chắc
là sau một trăm năm nó sẽ giàu hơn, dân đông hơn và thịnh vượng hơn
những nhà nước độc trị láng giềng; thế nhưng trong một trăm năm đó, hẳn là
nó sẽ nhiều lần đứng trước nguy cơ bị các nước láng giềng kia xâm chiếm.
VỀ QUYỀN LỰC TÁC ĐỘNG CHUNG CỦA NỀN DÂN TRỊ MĨ
LÊN CHÍNH NÓ
Nhân dân Mĩ chỉ sẵn sàng cho tương lai xa, và đôi khi
họ từ chối làm điều gì có lợi cho cuộc sống hạnh phúc
của mình. − Khả năng của người Mĩ phạm những sai
lầm có thể sửa chữa được.
Có thể quan sát thấy ở Hoa Kì trong từng việc nhỏ nhặt nhất nỗi khó khăn
của một nền dân trị khi phải chiến thắng những đam mê và nhấn chìm những
nhu cầu tức thời để hướng tới tương lai.
Nhân dân, bao quanh là những kẻ phỉnh nịnh họ, khó mà có thể chiến
thắng được chính mình. Mỗi khi muốn làm cho nhân dân phải chịu một chút
thiếu thốn hoặc một sự khó chịu nào đó, ngay cả vì một mục tiêu hợp với lí
trí con người, thì hầu như bao giờ nhân dân cũng từ chối cái đã. Người ta
khoe khoang đúng lí rằng người Mĩ phục tùng luật pháp. Cần phải thêm
rằng, ở Mĩ việc luật pháp là do nhân dân và vì nhân dân. Ở Hoa Kì luật pháp
tỏ ra có lợi cho những ai ở khắp mọi nơi có nhiều lợi ích hơn cả trong việc
vi phạm luật pháp. Vì vậy mà ta cũng có quyền tin rằng một bộ luật làm cho
mọi người khó chịu, và phe đa số không nhận thấy nó có ích ngay lúc này,
thì sẽ không được thông qua hoặc có thông qua cũng không được tuân thủ.
Ở Hoa Kì không có luật pháp liên quan đến những vụ phá sản giả mạo.
Có phải vì ở đó không có chuyện phá sản? Không phải, mà ngược lại là vì
bên đó có rất nhiều vụ phá sản. Trong tư tưởng phe đa số, nỗi lo sợ bị đưa ra
toà vì phá sản còn to hơn là bị sạt nghiệp vì phá sản. Và trong ý thức công
