phe đa số cho phép họ ra khỏi vòng. Được bảo đảm bằng ý kiến của đại đa
số và mạnh vì được phe đa số ủng hộ, công chức Mĩ dám làm những điều
mà người châu Âu nào vốn đã quen với sự quyết đoán tuỳ tiện cũng vẫn
phải ngạc nhiên. Thế là nó tạo ra trong lòng của tự do những thói quen mà
một ngày nào đó có thể trở nên tai hại.
QUYỀN LỰC CỦA PHE ĐA SỐ Ở MĨ TÁC ĐỘNG ĐẾN TINH
THẦN VÀ TƯ TƯỞNG CON NGƯỜI
Ở Hoa Kì, khi phe đa số đã quyết định dứt khoát một
vấn đê, thì không còn ai thảo luận nữa. − Vì sao. − Sức
mạnh tinh thần của phe đa số đối với tinh thần và tư
tưởng con người. − Các nước cộng hoà dân chủ làm cho
bạo quyền thành vô hình.
Khi xem xét sang vấn đề hoạt động tinh thần và tư tưởng ở Hoa Kì, khi đó
ta mới thấy thật rõ rệt tầm cỡ sức mạnh của phe đa số đã lấn vượt đến đâu
mọi thế lực khác mà ta từng biết ở châu Âu.
Tinh thần và tư tưởng là một thế lực vô hình và hầu như không ai nắm bắt
được mà các chế độ bạo quyền đều biết đem ra sử dụng. Ngày nay, các
vương quyền chuyên chế nhất của châu Âu cũng khó mà ngăn cản được sự
lưu hành âm thầm lặng lẽ trong đất nước họ và vào tận trong lòng vương
triều của mấy tư tưởng thù nghịch với quyền uy của họ. Bên nước Mĩ thì
không như vậy: chừng nào phe đa số còn có thể chưa hoàn toàn thắng thế,
thì người ta còn nói. Nhưng một khi phe đa số chính thức tuyên bố dứt khoát
thắng thế, khi đó mọi người đều im tiếng, và khi ấy cả bạn bè lẫn đối thủ
hình như đều cùng bị trói vào cỗ xe của phe đó. Nguyên nhân thật đơn giản:
không một ông vua nào chuyên chế tới mức đủ sức thâu tóm trong tay mình
mọi sức mạnh xã hội và đánh bại những phe chống đối như phe đa số có thể
làm được khi họ được giao cả quyền làm luật pháp và quyền thực thi luật
pháp.
