khuyết tật cố hữu của tinh thần luật gia. Song, tôi ngờ rằng nếu không có sự
hoà trộn giữa tinh thần luật gia đó với tinh thần dân chủ kia thì nền dân trị
khó mà cai quản xã hội lâu dài, và hẳn là tôi cũng khó mà tin nổi rằng giờ
đây một nền cộng hoà lại có thể còn tồn tại nếu như ảnh hưởng của các luật
gia vào các công việc lại không gia tăng tỉ lệ với sự gia tăng quyền lực của
nhân dân.
Cái tính cách quý tộc mà tôi nhận thấy trong tinh thần luật gia càng thể
hiện rõ ở Hoa Kì và ở Anh hơn là ở bất kì nước nào khác. Điều đó không chỉ
vì cách thức các luật gia Anh và Mĩ nghiên cứu luật pháp, mà còn vì chính
bản chất công việc lập pháp và vị trí trong hai quốc gia đó của những con
người làm công việc diễn giải luật pháp.
Người Anh và người Mĩ đã bảo tồn công việc lập pháp của những người
đi trước họ, nghĩa là họ tiếp tục rút ra từ những ý kiến và những quyết định
pháp lí của cha ông những ý kiến mà họ phải có đối với luật pháp cùng
những quyết định mà họ phải ban ra (cho cuộc sống).
Với một luật gia Anh hoặc Mĩ, thị hiếu và sự tôn trọng đối với cái gì là
của quá khứ hầu như bao giờ cũng gặp gỡ được với tình yêu đối với cái gì là
chính quy và hợp pháp.
Điều này còn tạo một ảnh hưởng khác nữa tới sức mạnh tư duy của các
luật gia, và sau đó là tới bước tiến của cả xã hội.
Ông luật gia Anh hoặc Mĩ đi tìm cái đã được con người thừa nhận, ông
luật gia Pháp đi tìm cái con người định làm ra; một ông kiểu Anh và Mĩ
thích những quyết định cụ thể, một ông Pháp thích những lí giải đối với mọi
sự.
Khi bạn nghe một luật gia Anh hoặc Mĩ, bạn ngạc nhiên thấy ông ta
thường dẫn ra ý kiến của người khác, và ít thấy ông ta nói ý riêng của mình,
còn ở nước Pháp chúng ta thì tình hình lại ngược hẳn.
Không có vụ việc nào nhỏ nhặt tới đâu mà lại không thấy ông luật gia
Pháp xem xét và đưa ra cả một hệ thống tư tưởng của mình, và rồi ông ta sẽ
thảo luận đến tận những nguyên lí cấu tạo luật pháp, với mục đích sao cho
