điểm ấy. Chính những con người hiện đại cũng bắt gặp ở đôi ba nơi trên
vùng Nam Mĩ những vùng đất mênh mông cư trú bởi các dân tộc ít sáng
láng bằng họ, song lại đã thuần phục được đất đai ở đó nhờ công việc canh
tác. Để lập ra các nhà nước mới cho mình, họ đã phải tiêu diệt hoặc nô dịch
vô số cư dân, và các chiến tích của họ đã làm cho nền văn minh phải hổ
thẹn.
Nhưng Bắc Mĩ vốn chỉ là nơi ở của những bộ lạc sống lang thang chẳng
hề nghĩ gì đến việc sử dụng các tài phú tự nhiên của đất đai. Nói cho đúng
thì Bắc Mĩ vẫn còn là một lục địa rỗng, một miền đất trống trơn đang đợi
chờ con người đến cư ngụ.
Mọi thứ đều đặc biệt với người Mĩ, trạng thái xã hội của họ và luật pháp
của họ, nhưng đặc biệt hơn nữa ấy là cái mảnh đất nâng bàn chân họ.
Khi đấng Tạo hoá trao đất cho con người, đất thì măng tơ và vô tận,
nhưng con người khi ấy lại yếu kém và dốt nát. Thế rồi khi con người học
được cách khai thác có lợi các kho báu chứa đựng trong lòng đất, khi ấy con
người đã đông đúc kín cả mặt đất rồi, và liền đó con người đã phải đấu tranh
để giành giật lấy cái quyền có một chốn nương thân và nơi tự do ngơi nghỉ.
Chính là khi đó Bắc Mĩ lật bỏ tấm mạng che, tựa hồ như Chúa Trời vẫn
giữ sẵn cho và miền đất này ngoi lên từ tầng dưới những trận mưa hồng
hoang.
Tựa hồ như những ngày đầu Sáng thế, Bắc Mĩ hiện ra với những dòng
sông nước không hề cạn kiệt, những miền rừng hoang xanh tươi và ẩm ướt,
những cánh đồng không có bờ chưa từng được lưỡi cày người nông dân
đụng đến. Trong trạng thái ấy, miền đất này không phải là món quà để trao
vào tay con người đơn độc, dốt nát và mông muội thời tiền sử, mà là để trao
vào tay những con người đã làm chủ được những bí ẩn quan trọng nhất của
thiên nhiên, con người đoàn kết với đồng loại, và con người có sự hiểu biết
của năm chục thế kỉ trải nghiệm.
Vào lúc tôi đang nói đây, có mười ba triệu người châu Âu văn minh đang
yên lành sống trải rộng khắp các miền hoang vu phì nhiêu mà chính họ cũng
