Luật pháp đã xoá bỏ quyền con trưởng, nhưng có thể nói là Chúa Trời đã
phục hồi lệ đó mà chẳng ai than phiền hết, và lần này ít ra nó cũng không
làm cho luật pháp bị xúc phạm.
Đủ để ta phán xét chỉ bằng duy nhất một sự kiện số lượng cao ngất trời
những cá nhân rời New England như thế để mang tổ ấm của mình vào nơi
hoang mạc. Chúng tôi có con số rất đáng tin cậy hồi năm 1830 là, trong số
thành viên Hạ viện Mĩ, có ba mươi sáu vị đã sinh ra tại bang Connecticut
nhỏ bé. Vậy là dân số Connecticut chỉ xếp hạng thứ bốn mươi ba dân số toàn
Hoa Kì lại cung cấp một phần tám số đại biểu Hạ viện.
Thế nhưng bang Connecticut chỉ cử có năm đại biểu vào Hạ viện, số ba
mươi mốt người kia đến Hạ viện trong tư cách đại diện các bang mới của
miền Tây Hoa Kì. Nếu cả ba mươi mốt vị đại biểu kia đều sống ở
Connecticut, chắc họ chẳng thể nào là những chủ sở hữu giàu có, họ sẽ chỉ
là những nông gia nhỏ bé sống âm thầm trong bóng tối mà chẳng thể nào
ngoi lên được con đường hoạt động chính trị, và còn xa mới trở thành những
nhà lập pháp hữu ích, họ rất có thể lại là những công dân nguy hiểm nữa.
Đánh giá như vậy là không xa với đầu óc người Mĩ cũng như đầu óc
chúng ta.
Vị đại thần Kent trong cuốn Khảo luận về luật của Mĩ (Traité sur le droit
américain) tập IV trang 380, viết: “Nhiều người vẫn nghĩ việc chia dinh cơ
đất đai nếu làm một cách cực đoan − tức là phân chia sao cho mỗi miếng đất
không còn đủ chu cấp nữa cho một gia đình − chắc là phải gây ra những
chuyện tệ hại; thế nhưng chẳng ai bao giờ cảm nhận thấy có những điều bất
ưng nào ở Hoa Kì, và vô số thế hệ đã qua đi trước khi mọi người cảm nhận
được những điều khó chịu đó. Độ lớn của vùng lãnh thổ không người ở của
chúng ta, sự phong túc về đất đai ở cận kề với ta và dòng di dân liên tục từ
bờ bên kia Đại Tây Dương không ngừng đổ về vùng miền trung đất nước ta,
(đất đai như thế) là đủ thoả mãn và sẽ còn thoả mãn lâu dài, và chẳng gì
ngăn cản ta chia thật nhỏ các di sản ra.”
Hẳn là khó mà phác hoạ được lòng thèm thuồng của người Mĩ khi họ lao
về cái miếng mồi mênh mông được vận hội mang tới kia. Để theo được con
