Tất cả các quốc gia ở Mĩ đều có trạng thái xã hội dân
chủ. − Nhưng các thiết chế dân chủ chỉ vững vàng ở
khối người Mĩ gốc Anh. − Người Mĩ gốc Tây Ban Nha,
tuy cùng được thiên nhiên ưu ái như người Mĩ gốc Anh,
lại không chịu đựng nổi chế độ dân chủ cộng hoà. −
Nước Mexico tuy chấp nhận Hiến pháp Hoa Kì nhưng
không thể làm được như người Mĩ. − Người Mĩ gốc Anh
ở miền Tây chịu đựng chế độ dân chủ cộng hoà khó
khăn hơn người vùng phía Đông. Lí do vì sao lại khác
nhau như thế.
Tôi đã nói rằng chúng ta nên gán cho hoàn cảnh, gán cho luật pháp và tập
tục cái công lao duy trì được các thiết chế dân chủ ở Hoa Kì
Phần lớn người châu Âu chỉ biết đến nguyên nhân đầu tiên trong ba
nguyên nhân đã nêu trên, và họ lại coi nguyên nhân đó có tầm quan trọng
quyết định, là điều nó không có.
Đúng là người Mĩ gốc Anh có đem qua Tân thế giới tính bình đẳng của
các điều kiện. Không bao giờ ta lại còn bắt gặp ở họ cả bình dân lẫn quý tộc.
Ở Mĩ không ai biết đến những định kiến về nơi sinh cũng như định kiến về
nghề nghiệp. Trạng thái xã hội như vậy một khi đã mang tính dân chủ, nền
dân trị chẳng khó khăn gì mà không tạo được uy quyền.
Nhưng sự kiện này không chỉ riêng của Hoa Kì. Hầu hết các khẩn địa
châu Mĩ đều được xây dựng bởi những con người bình đẳng với nhau hoặc
là trở thành bình đẳng sau khi đến cư trú nơi đó. Không còn một phần bé
nhỏ nào ở Tân thế giới để người châu Âu tạo ra được một tầng lớp quý tộc.
Thế nhưng các thiết chế dân chủ chỉ phát triển tốt đẹp ở Hoa Kì thôi.
Liên bang Mĩ không có kẻ thù để mà phải đánh lại họ. Hoa Kì nằm một
mình giữa hoang vu như hòn đảo nằm giữa đại dương.
Nhưng thiên nhiên cũng cách li người Tây Ban Nha ở Nam Mĩ theo cùng
cách thức ấy; vậy mà sự cách biệt đó vẫn không ngăn cản họ duy trì nhiều
quân đội. Khi thiếu người ngoại quốc để mà đánh, thì họ gây chiến lẫn nhau.
