chẳng quan tâm gì đến ngày mai đúng như đặc tính bản chất mông muội của
họ; họ đợi cho hiểm nguy xảy tới rồi mới lo giải quyết sự cố. Thế là có
những người thì không thể làm được điều gì, còn những người khác thì lại
chẳng muốn hành động.
Thật dễ dàng thấy trước rằng người Anh điêng bản địa sẽ chẳng bao giờ
muốn được khai hoá, hoặc giả khi nào họ muốn được khai hoá thì khi đó sẽ
là quá muộn.
Văn minh là kết quả của một công trình xã hội bền bĩ diễn ra trên một địa
điểm mà các thế hệ khác nhau truyền lại kế tiếp cho nhau. Các dân tộc khó
đạt được trình độ văn minh nhất là những dân tộc săn bắt. Các bộ tộc chăn
thả thì thay đổi địa điểm, nhưng bao giờ họ cũng đi theo một trật tự đều đặn
trong cuộc di trú, và đi đâu rồi thì cũng quay lại địa điểm cũ. còn ngôi nhà
người săn bắt thì thay đổi như ngôi nhà những con thú họ đeo đuổi theo.
Rất nhiều lần người ta tìm cách đưa ánh sáng tới người Anh điêng bản địa
và để cho họ duy trì các tập tục lang thang của mình. Các nhà truyền giáo
Thừa sai tiến hành việc đó ở Canada, các nhà Thanh giáo ở New
England
. Cả hai tổ chức đó đều không tiến hành công việc được bền lâu.
Nền văn minh đã được sinh ra dưới mái lều và chết đi trong rừng sâu. Các
nhà tạo lập quy tắc cho người Anh điêng bản địa đó mắc sai lầm lớn ở chỗ
họ không hiểu rằng, muốn khai hoá một dân tộc, trước hết phải làm cho dân
tộc đó ổn định một chỗ, vả lại chỉ có thể làm được điều đó nếu biến được
người Anh điêng bản địa thành những người canh tác đất đai.
Người Anh điêng bản địa không chỉ thiếu hẳn cái tiền đề cần thiết đó của
văn minh, mà họ còn rất khó có nổi tiền đề ấy.
Những con người một khi đã sống quen cuộc sống nhàn rỗi và phiêu lưu
của thợ săn cảm thấy gần như một sự ghê tởm không sao khắc phục được
đối với những công việc không thay đổi và đều đặn theo đòi hỏi của nghề
nông. Ta có thể thấy thái độ đó đang tồn tại trong xã hội bây giờ; nhưng
trong các dân tộc mà thói quen săn bắt đã thành dân tộc tính, thì những thái
độ ấy còn lộ rõ hơn nhiều.
