Khi các công dân bắt đầu có đất đai theo cách khác với lối thái ấp phong
kiến, và khi sự giàu sang bằng động sản được thừa nhận và có thể tạo ảnh
hưởng và đem lại quyền lực, khi ấy nếu như không tạo ra vô vàn yếu tố bình
đẳng mới mẻ giữa con người với nhau, con người sẽ chẳng còn tìm tòi sáng
tạo nổi trong nghệ thuật, chẳng còn có thể hoàn thiện công việc mậu dịch và
kĩ nghệ. Kể từ thời khắc ấy, mọi phương tiện được phát lộ, mọi nhu cầu mới
sinh sôi, mọi ước vọng đòi hỏi được thoả mãn, tất cả đều trở thành những
bước tiến đến sự bình đẳng bình quyền toàn diện. Thích cái sang trọng xa xỉ,
yêu chuyện chiến chinh, sống trong lòng các mốt thời trang luôn luôn mới,
những đam mê thuộc loại hời hợt nhất cũng như sâu sắc nhất của trái tim
người, chúng dường như đều cùng hùa vào với nhau để làm cho người giàu
thì nghèo đi và người nghèo thì giàu lên.
Kể từ khi lao động trí óc trở thành nguồn sức mạnh và giàu sang, con
người phải coi mỗi bước tiến của khoa học, mỗi tri thức mới, mỗi ý tưởng
lạ, đều là mầm quyền lực trong tầm tay mọi con người. Thi ca, hùng biện, trí
nhớ, cái duyên của trí tuệ, ngọn đuốc nóng của tưởng tượng, chiều sâu của
tư duy, mọi điều thiên bẩm vẫn được ban phát ngẫu nhiên đó đều có lợi cho
nền dân trị, và ngay cả khi những năng lực ấy nằm trong tay của đối thủ, thì
chúng cũng vẫn phục vụ cho nền dân trị vì nó làm nổi bật được tầm cao lớn
tự nhiên của con người. Và những chiến công của con người cũng trải rộng
ra cùng với những chiến công của nền văn hiến và khai sáng, còn văn
chương thì trở thành một kho vũ khí mở ra cho tất thảy mọi con người, nơi
những kẻ yếu hèn và những người nghèo khó hàng ngày tới chọn vũ khí cho
mình.
Đọc từng trang sử của chúng ta, có thể nói là ta không thấy một sự kiện
lớn nào trong bảy trăm năm qua mà lại không làm lợi cho quyền bình đẳng.
Các cuộc thập tự chinh và những cuộc chiến tranh của người Anh đã làm
các nhà quý tộc chết như ngã rạ và làm cho lãnh địa của họ bị chia cắt. Việc
lập ra các công xã du nhập nền tự do dân chủ vào ngay trong lòng nền
chuyên chế phong kiến. Việc phát minh vũ khí nóng làm quân bình kẻ tiện
dân và nhà quý tộc trong chiến trận. Ngành ấn loát đem lại những nguồn
