nô dịch; nhưng chỉ có một mình Chúa Trời là đủ sức làm biến đi những vết
tích của sự nô dịch.
Người nô lệ thời hiện đại không chỉ khác với ông chủ nó ở chỗ có hay
không có tự do, mà còn khác nhau ở nguồn gốc. Ta có thể cho người da đen
được tự do, nhưng ta không làm cách gì cho anh ta có tư thế một kẻ ngoại
bang khi đứng trước một anh châu Âu.
Vẫn chưa hết: cái con người sinh ra trong sự hèn kém đó; cái con người
xa lạ mà chế độ sử dụng lao động nô lệ đã đem du nhập vào với chúng ta đó,
khó mà chúng ta nhận ra được ở anh ta những nét chung của nhân loại.
Chúng ta cảm thấy mặt mũi anh ta gớm ghiếc, trí tuệ hạn hẹp, thị hiếu tầm
thường; chừng ấy là đủ để chúng ta coi anh ta là một sinh vật trung gian giữa
thú và người
.
Con người hiện đại, sau khi xoá bỏ chế độ nô lệ, còn phải thủ tiêu ba định
kiến khó nắm bắt và bám còn chắc hơn cả chế độ đó, ấy là định kiến người
chủ, định kiến chủng tộc, và sau cùng là định kiến người da trắng.
Với chúng ta, những kẻ may mắn được sinh ra giữa những con người
được thiên nhiên tạo cho thành đồng loại và luật pháp lại khiến chúng ta và
họ bình đẳng với nhau, thật khó khăn quá chừng vì chúng ta không sao hiểu
nổi cái khoảng cách không thể vượt qua làm ngăn cách người da đen nước
Mĩ và người châu Âu. Nhưng chúng ta có thể dùng cách suy luận tương
đồng để có được một ý tưởng xa xa đối với vấn đề đó.
Từng thấy xưa kia giữa chúng ta có những sự bất bình đang lớn mà
nguyên nhân mang tính nguyên tắc nằm ở công việc chế định luật pháp. Còn
gì hoang đường hơn là một sự thấp hèn thuần tuý do luật định! Còn gì trái
ngược với bản năng con người hơn là những khác biệt thường trực được xác
lập giữa những con người hiển nhiên là giống nhau! Thế mà những phân biệt
đó từng tồn tại nhiều thế kỉ. Chúng đang còn tồn tại ở cả ngàn nơi. Đâu đâu
chúng cũng để lại những vết tích trong tưởng tượng mà thời gian khó tẩy
xoá cho hết. Nếu tính bất bình đẳng chỉ do luật pháp tạo nên mà đã khó tróc
rễ đi, thì làm cách gì ta có thể thủ tiêu nổi một sự bất bình đẳng dường như
có cơ sở bền vững bất biến ngay trong lòng thiên nhiên?
