khôn của họ và trình độ văn minh của họ khác biệt nhau, thì có vô vàn dịp
để họ không sao thống nhất được với nhau. Nhận xét đó có thể áp dụng cho
trường hợp các dân tộc khác nhau sống với nhau thành một xã hội.
Chế độ nô lệ không trực tiếp công kích Liên bang Mĩ bằng các lợi ích, mà
tiến công Hoa Kì gián tiếp qua các tập tục.
Có tất cả mười ba bang nhập vào với nhau theo Hiệp nghị liên bang năm
1790. Bây giờ Liên bang có hai mươi bốn bang. Dân số năm 1790 chỉ có
gần bốn triệu người thì sau bốn mươi năm đã tăng gần bốn lần, vào năm
1830 đã là gần mười ba triệu
Những thay đổi như vậy không thể diễn ra ổn thoả cho được.
Với một xã hội gồm nhiều dân tộc cũng như một xã hội của nhiều cá
nhân, có ba nguyên tắc kéo dài sự tồn tại của nó: sự khôn ngoan của những
thành viên xã hội, sự yếu đuối kém còi của các cá nhân, và số lượng ít của
chúng.
Những người Mĩ sống xa bờ Đại Tây Dương để đi sâu vào miền Tây là
những kẻ phiêu lưu, những con người sốt ruột mong rũ bỏ mọi loại xiềng
ách, những kẻ thèm khát giàu sang, lắm khi là những con người bị ruồng bỏ
ở các bang họ ra đời. Họ cùng nhau tiến sâu vào giữa hoang mạc mà anh nọ
chẳng quen biết anh kia. Tại đó họ chẳng có gì để giữ chân nhau, không có
truyền thống, không có tinh thần gia đình, không có những tấm gương để mà
noi theo. Giữa họ với nhau, sự ngự trị của luật pháp còn yếu ớt, ngự trị của
tập tục lại còn yếu ớt hơn nữa. Vậy là, những con người hàng ngày đổ xô
đến các thung lũng sông Mississippi là những con người thấp hèn về mọi
phương diện so với những người Mĩ đang sinh sống trong phạm vi cũ của
Liên bang. Ấy thế mà, họ lại đã có ảnh hưởng lớn trong các hội đồng, và họ
tham gia vào việc điều hành mọi công việc chung ngay cả trước khi học
được cách điều hành chính mình
.
Những cá nhân thành viên xã hội càng yếu kém thì xã hội lại càng có cơ
hội kéo dài sự tồn tại, vì khi đó họ chỉ có được an toàn một khi đoàn kết
thống nhất với nhau. Khi vào năm 1790 cái nước cộng hoà đông dân nhất
