Người dân Carolina nói vào năm 1832, “Các đạo luật giá cả làm giàu cho
miền Bắc và làm phá sản miền Nam; bởi vì, nếu không có các bộ luật đó,
làm sao miền Bắc với khí hậu khắc nghiệt và đất đai cằn cỗi như vậy, lại có
thể gia tăng không ngừng tài phú và quyền hành, trong khi miền Nam, có
khác gì cái vườn tốt tươi của nước Mĩ, lại nhanh chóng rơi vào suy thoái?
Nếu những biến chuyển như tôi vừa mới kể được diễn ra dần dần từng
bước, sao cho mỗi thế hệ ít ra cũng có đủ thời gian quen với hệ thống sự vật
mới mẻ diễn ra trước mắt mình, như vậy thì mối hiểm nguy sẽ bớt đi. Đằng
này, trong bước tiến của xã hội nước Mĩ, mọi chuyện diễn ra cứ vội vội vàng
vàng, tôi dám nói chúng diễn ra như thể “cách mạng” vậy. Cùng một công
dân được chứng kiến bang của mình dẫn đầu Liên bang thì ngay sau đó đã
trở thành kẻ bất lực tại các hội đồng Liên bang. Có nước cộng hoà của người
Mĩ gốc Anh cứ lớn như thổi, chỉ ba chục năm là từ đứa sơ sinh đã thành kẻ
trưởng thành.
Song ta chớ nên hình dung là các bang bị yếu thế thì dân số sẽ vãn đi hoặc
tàn lụi đi. Cảnh thịnh vượng của họ không hề ngừng lại. Họ lớn mạnh lên
thậm chí còn nhanh hơn nhiều so với bất kì vương quốc nào ở châu Âu
.
Nhưng hình như họ nghèo đi, bởi vì họ không giàu lên với tốc độ nhanh như
các ông hàng xóm, và các bang này ngỡ rằng mình mất đi thế mạnh bởi vì
bỗng dưng họ phải quan hệ với một thế lực mạnh hơn của họ
: vấn đề là
tình cảm và đam mê của họ bị thương tổn chứ không phải là lợi ích bị tổn
thương. Nhưng như vậy đã đủ chưa để Liên bang đứng trước nguy cơ tan
vỡ? Nếu như, kể từ khi khai thiên lập địa, trước mắt các quốc gia và các bậc
quân vương chỉ có tính thực dụng thôi, thì ta thật khó hình dung được chiến
tranh giữa người với người xảy ra như thế nào.
Vậy thì cái mối hiểm nguy lớn nhất đe doạ Hoa Kì lại được sinh ra từ
chính sự thịnh vượng của nó. Sự thịnh vượng này có xu thế tạo ra ở nhiều
bang trong Liên bang một sự ngây ngất đi kèm với sự gia tăng nhanh chóng
sản nghiệp, và, ở các bang khác thì gia tăng sự ghen tuông, nghi ngại và tiếc
nuối thường vẫn diễn ra sau khi mất mát.
