một sức mạnh cực kì lớn không có được ở bất kì quốc gia nào khác. Vào
thời đại bình đẳng, do chỗ con người đều giống nhau, nên giữa người nọ với
người kia không hề có một chút niềm tin nào; nhưng cũng chính sự giống
nhau đó lại khiến họ có một sự tin cậy hầu như vô giới hạn đối với sự phán
xét của công chúng; bởi vì đối với họ, một khi mọi người đều sáng láng như
nhau, thì chân lí khó mà có thể không nằm ở phía đa số lớn hơn.
Khi con người sống ở các quốc gia dân trị đem cá nhân mình so sánh với
mọi người xung quanh, anh ta cảm thấy tự hào vì mình bình đẳng với tất cả.
Nhưng khi anh ta hình dung toàn bộ những người giống mình và tự đặt mình
đứng sang bên khối người to tát đó, anh ta sẽ sầu muộn thấy ngay mình là kẻ
yếu đuối và chẳng là cái gì hết.
Cũng cái bình đẳng đó khiến anh ta khi đem tách riêng ra thì thấy mình
độc lập với mọi công dân khác, thì đó cũng lại là cái khiến anh ta bị cô lập
và không được chở che trước hành động của đám đông.
Như vậy là tại các xứ sở dân chủ, công chúng có một sức mạnh đặc biệt
mà các quốc gia quý tộc trị không sao hình dung nổi. Cái sức mạnh ấy
không xúi giục ai trong những vấn đề tín ngưỡng, mà nó áp đặt các niềm tin
và nó làm cho các niềm tin ấy thâm nhập vào mọi tâm hồn con người nhờ
một thứ áp lực tinh thần vô cùng lớn của mọi người đối với tinh thần mỗi
người.
Ở Hoa Kì, phe đa số đảm nhiệm việc cung cấp cho các cá nhân một lô
những quan niệm có sẵn, và đỡ cho họ khỏi phải mất công tự mình tạo ra
những quan niệm phù hợp với mình. Có vô số lí thuyết về triết học, đạo đức
hoặc chính trị mà, dựa theo niềm tin chung của mọi người, chẳng cần xem
xét gì thêm, mỗi người tự tiếp thu lấy. Và nếu nhìn thật kĩ, ta sẽ thấy là ngay
cả tôn giáo cũng ít có tính chất là một học thuyết như một chân lí Trời ban
cho, mà cũng chỉ là một thứ quan niệm chung của mọi người mà thôi.
Tôi biết rằng, với người Mĩ, luật pháp chính trị được định ra sao cho phe
đa số lấy đó để thể hiện chủ quyền của họ đối với xã hội; điều làm nó gia
tăng quyền uy lớn rất nhiều, ấy là nó thể hiện bằng cách tác động một cách
tự nhiên đến trí tuệ con người. Vì chẳng có gì thật quen thuộc với con người
