đủ để bao quát được toàn cục. Mọi chân lí áp dụng được cho bản thân anh ta
dường như cũng áp dụng được và áp dụng theo cùng một cách thức cho từng
công dân như mình và cho những người giống như mình. Một khi đã tiêm
nhiễm thói quen tư duy bằng những ý tưởng tổng quát trong việc nghiên cứu
những điều mình quan tâm và thích thú hơn, chính cái thói quen đó được
đem vào mọi lĩnh vực khác, và chính vì thế mà có cái nhu cầu phát hiện
những quy tắc chung trong mọi sự vật, cái nhu cầu thâu tóm vô số đối tượng
vào trong một hình thái, và cái nhu cầu lí giải cả một tập hợp sự kiện bằng
chỉ một nguyên nhân, tất cả những thứ đó trở thành một đam mê nhiệt thành
và có khi mù quáng của tinh thần con người.
Không có gì cho ta hiểu rõ hơn cái chân lí nằm trong những điều vừa nói
ra bên trên đây bằng những ý kiến có từ thời Cổ đại liên quan đến những
người nô lệ.
Những thiên tài sâu sắc nhất và quảng bác nhất của La Mã và Hi Lạp xưa
không làm cách gì có thể có nổi cái ý tưởng khái quát đến thế mà đồng thời
lại giản đơn đến thế về sự giống nhau giữa con người và về cái quyền được
bình đẳng mà từng con người đó mang lại cho Tự do ngay từ khi họ chào
đời; và các nhà bác học đó đã cố công cố sức chứng minh rằng chế độ nô lệ
là bản tính tự nhiên của loài người và đã từng tồn tại tự muôn đời. Chưa hết,
có đủ chứng cớ để thấy rằng những nhà bác học vốn dĩ là nô lệ trước khi
được trả tự do, những người đã để lại cho chúng ta những trang viết trác
tuyệt, cũng lại từng hình dung chế độ nô lệ dưới góc nhìn đó.
Tất cả các nhà văn lớn của thời Cổ đại đều nằm trong tầng lớp quý tộc của
các ông chủ, hoặc ít ra thì họ cũng nhìn cái tầng lớp quý tộc đó được xây
dựng ngay trước mắt mình mà chẳng gặp sự phản đối nào hết. Sau khi dàn
trải sự hiểu biết ra mọi phương, trí tuệ của những vị này bị kẹt lại ở một
hướng, và phải đợi đến khi có Jesus Christ xuất hiện trên trái đất thì Ngài
mới làm cho mọi người hiểu được rằng, mọi thành phần của giống người
đều tự nhiên giống như nhau và bình đẳng với nhau.
Trong những thời đại bình đẳng, mọi con người đều độc lập với nhau,
người nọ cách li với người kia và đều yếu đuối. Nhìn vào con người, ta
