Cho dù có khi ta bắt gặp trong dư luận ở một quốc gia dân trị một vài “lí
thuyết” xấu định làm cho mọi người tin rằng, cùng với việc thân xác con
người mất đi thì tất cả cũng mất đi theo, ta hãy coi những con người rao
giảng những chuyện đó như là những kẻ thù tự nhiên của quốc gia đó.
Có vô vàn điều ở các nhà theo chủ nghĩa duy vật làm tôi thấy mình bị xúc
phạm. Tôi cảm thấy học thuyết của họ nguy hại đến độ gây chết người, và
sự kiêu căng của bọn họ làm tôi nổi nóng lên muốn chống lại họ. Nếu hệ
thống của họ có chút gì hữu ích cho con người, tôi nghĩ rằng đó có thể là tạo
ra ở con người một ý thức khiêm nhường về bản thân mình. Nhưng các học
thuyết (duy vật chủ nghĩa) đó lại chẳng khiến cho con người có được ý thức
ấy. Và khi các vị đó nhận thức được rằng những gì mình tạo ra chỉ là những
kẻ vũ phu, thì khi đó họ cũng tỏ ra hãnh diện như thể đã tạo ra được những
ông Chúa Trời.
Với dân tộc nào cũng vậy, chủ nghĩa duy vật là một căn bệnh nguy hiểm
cho tinh thần con người; nhưng cần đặc biệt biết sợ nó khi nó xuất hiện ở
một quốc gia dân trị, bởi khi đó nó kết hợp tuyệt vời với những tật xấu trong
tình cảm con người rất phổ biến trong nhân dân các quốc gia đó.
Nền dân trị tạo thuận lợi cho sự thụ hưởng vật chất. Thị hiếu đó, một khi
trở thành quá trớn, làm cho con người tin rằng mọi thứ trên đời này chỉ là
vật chất; và đến lượt mình, chủ nghĩa duy vật khi đó hoàn thành nốt “sứ
mệnh” với một sự nhiệt thành vô cảm lôi cuốn con người vào chính những
thú vui đó. Đó là cái vòng luẩn quẩn định mệnh mà các quốc gia dân trị bị
đẩy vào. Thật cần thiết làm cho họ nhìn thấy hố sâu nguy cơ và giữ mình lại.
Phần lớn các tôn giáo chỉ là những phương tiện phổ thông, đơn giản và
thực dụng nhằm dạy cho con người về tính bất tử của linh hồn. Đó là ưu thế
lớn nhất các quốc gia dân trị rút ra được từ những niềm tin, và đó là điều
khiến cho các tôn giáo trở thành cần thiết hơn cả cho một quốc gia dân trị
hơn là cho mọi quốc gia khác.
Vậy cho nên khi có một tôn giáo nào đó đã bắt rễ sâu vào trong lòng một
nền dân chủ, xin hãy khoan cái ý định làm lung lay nó. Thay vào làm công
việc đó, xin hãy bảo tồn nó cẩn thận như bảo tồn báu vật di sản của thời quý
