NỀN DÂN TRỊ MĨ - Trang 949

Tình hình này tạo thuận lợi ghê gớm cho tính bình ổn của các niềm tin tôn

giáo.

Khi một quan niệm nào đó đã đứng vững trong một quốc gia dân chủ và

đã ngồi chễm chệ trong đầu óc đại đa số con người, thì sau đó quan niệm ấy
tự nó cứ thế mà tồn tại mãi và chẳng nỗ lực chút gì mà vẫn kéo dài mãi, bởi
vì chẳng có ai đụng đến nó cả. Những người ban đầu khước từ quan niệm đó
vì coi nó là sai lạc thì cuối cùng cũng chấp nhận nó như là quan niệm chung
cho tất cả mọi người, và những ai vẫn còn tiếp tục tấn công quan niệm đó từ
trong đáy sâu lòng mình thì cũng chẳng để lộ chút gì ra ngoài. Những người
này hết sức thận trọng không dại gì lao vào một cuộc chiến nguy hiểm và
chẳng có ích lợi gì hết.

Đúng là một khi đa số nhân dân một quốc gia dân chủ thay đổi quan niệm,

thì điều đó có thể tuỳ thích kéo theo những cuộc cách mạng kì lạ và đột ngột
trong đời sống trí tuệ của con người; nhưng thật rất khó khăn để làm cho
quan niệm của con người thay đổi được, và gần như cũng khó khăn chừng
nấy cái việc xác nhận là quan niệm của họ đã thay đổi.

Đôi khi, thời gian, các biến cố hoặc nỗ lực cá nhân và đơn độc của trí tuệ

con người cuối cùng cũng làm lung lay hoặc dần dần thủ tiêu được một niềm
tin, mặc dù bên ngoài vẫn không thấy có biểu hiện gì cả. Người ta không
chống lại niềm tin đó một cách công khai. Người ta không tổ chức hội nghị
để khai chiến chống lại niềm tin đó. Các thành viên giáo phái đó lần lượt
từng người chuồn nhẹ đi; nhưng ngày nào cũng có người bỏ đi, cho tới khi
niềm tin đó chỉ còn một số ít người theo.

Đến trạng thái đó rồi, song nó vẫn còn ngự trị đấy.

Do chỗ các kẻ thù của nó vẫn tiếp tục im tiếng hoặc chỉ lén lún trao đổi tư

tưởng với nhau thôi, chính các kẻ thù của niềm tin đó cũng không tin chắc là
mình đã thực hiện được một cuộc đại cách mạng, và vì vẫn còn hoài nghi
nên họ còn bất động. Họ im lặng quan sát mọi chuyện. Đa số con người
không còn cái niềm tin xưa nữa; nhưng họ vẫn tỏ ra như thể là đang còn tin,
và thế là chỉ riêng cái bóng ma công luận vô tích sự kia cũng đủ để làm đóng
băng mọi nhà cách tân và giữ họ phải lặng im tuân phục.

Liên Kết Chia Sẽ

** Đây là liên kết chia sẻ bới cộng đồng người dùng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về nội dung của các thông tin này. Nếu có liên kết nào không phù hợp xin hãy báo cho admin.