Lãi suất thấp một cách giả tạo khiến nền kinh tế có vẻ khỏe mạnh hơn,
tạo điều kiện cho các khoản cho vay mua nhà thế chấp Với lãi suất điều
chỉnh theo thời gian và các khoản cho vay với lãi suất đầy vẻ mời mọc
bùng nổ, khiến giá nhà dù cao vô lý mà trông vẫn có vẻ chấp nhận được.
Chính ngài Chủ tịch Fed - Alan Greenspan - cũng khuyến khích người dân
tham gia mua nhà. Các cơ quan Chính phủ và những định chế được Chính
phủ bảo trợ làm vấn đề trầm trọng hơn bằng việc bảo lãnh các khoản cho
vay thế chấp với lãi suất có thể điều chỉnh (Adjustable-rate mortgage, hay
ARM) mà chỉ căn cứ vào khả năng trả nợ của người vay ở mức lãi suất
chào mời ban đầu (teaser rate: lãi suất ban đầu, thường thấp để mời chào
người ta vay nhiều hơn - ND). Không có những bảo lãnh này thì rất nhiều
khoản vay thế chấp sẽ không bao giờ trở thành hiện thực!
Cũng giống như giá cả trên thị trường tự do được quyết định bởi cung và
cầu, thị trường tài chính và bất động sản được quyết định bởi hai yếu tố đối
lập nhau là lòng tham và nỗi sợ. Nhưng Chính phủ đã làm mọi cách để gạt
bỏ hoàn toàn nỗi sợ của các thành viên thị trường!
Đầu năm 2008, khi những yếu tố thị trường làm xẹp hai bong bóng tài
chính và nhà đất, thì Chính phủ lại bước vào để thổi phồng chúng lên một
lần nữa. Đầu tiên là việc giải cứu Bear Stearns và AIG, sau đó là những bảo
lãnh dành cho các định chế phố Wall như Bank of America và Goldman
Sachs. Tiếp đến là chương trình mua lại những tài sản có vấn đề (TARP:
Troubled Asset Relief Program) với ngân sách 700 tỷ USD của Bộ Tài
chính Mỹ để mua lại các tài sản thế chấp mà lúc đó chẳng có ai trong khu
vực tư nhân dám đụng vào! Rồi Chính phủ giải cứu tổ chức cho vay học tập
Sallie Mae và thực tế đã quản lý toàn bộ thị trường cho vay học tập này.
Các cuộc giải cứu các đại gia xe hơi ở Detroit diễn ra sau đó.
Các ngân hàng và doanh nghiệp lẽ ra đã phá sản nay lại được Chính phủ
chống lưng để tiếp tục hoạt động. Nguồn vốn và lao động lẽ ra được thị
trường huy động vào những mục đích khác có lợi hơn, thì nay lại được trao
vào tay những hoạt động không thực sự cần thiết.
Khi người tiêu dùng dừng chi tiêu (điều này hoàn toàn hợp logic!) sau
khi bong bóng nhà đất vỡ, thì Chính phủ lại nhảy vào với gói kích thích
