điều rỉ tai có ác ý mà người ta nói để tiêu khiển, mua vui, hay soi mói
những lỗi lầm cùng những thất bại của người khác. Thay vì sử dụng khả
năng nói năng giỏi giang ấy vào các việc dối trá, chia rẽ, sỉ nhục người
khác làm lãng phí thì giờ người khác, thì sao ta không dùng nó để xây
dựng, truyền đạt đầy ý nghĩa, đoàn kết, và khuyến khích thông cảm giữa
xóm giềng bè bạn, trao đổi những lời khuyên nhắc ý nghĩa và hữu ích. Ðức
Phật một lần nói: "Lời nói dịu dàng ngọt ngào như mật, lời nói ngay thẳng
thì đẹp như cánh hoa, và lời nói sai trái là bất thiện, nhơ nhớp". Cho nên
muốn làm lợi ích cho chúng ta và cho người khác, chúng ta phải tu tập
Chánh Ngữ để biếttôn trọng sự thật, và hạnh phúc của người khác.
Phần kế tiếp trong Bát Chánh Ðạo thuộc về giới là Chánh Nghiệp.
Chánh Nghiệp đòi hỏi sự tôn trọng đời sống, tôn trọng tài sản, và tôn trọng
việc giao tế cá nhân. Mới đây chúng ta đã nói rằng sự sống thật quý báu
cho mọi người. Kinh Pháp Cú dạy mọi người ai cũng run sợ trước hình
phạt, sợ chết, và tất cả chúng sinh đều muốn sống. Vậy thì, tuân theo
nguyên tắc bình đẳng và hỗ tương, chúng ta không nên giết hại chúng sinh.
Chúng ta sẵn sòng chấp nhận điều này đối với con người, nhưng chúng ta
lại bỏ quên những sinh vật khác. Một vài tiến bộ của khoa học và kỹ thuật
trong những năm gần đây đã khiến các nhà tư tưởng phải hoài nghi. Khoa
học tiêu diệt một vài loại côn trùng nào đó, có chắc chắn là họ đã làm một
điều thiện tốt đẹp nhất, một điều thiện lâu dài cho môi sinh chưa? Hay vô
hình chung, chúng ta đã vô ý thức góp phần vào việc tạo sự bất quân bình
gây nhiều khó khăn hơn cho tương lai? Hãy tôn trọng tài sản - không trộm
cắp hay lừa bịp người khác. Ðiều này quan trọng vì lẽ những kẻ lấy của
người bằng trộm cắp, bằng lừa đảo, hay sức mạnh thì cũng phạm giới giống
như kẻ trộm cắp. Nói một cách khác, chủ nhân không trả lương tương xứng
với công lao của người làm được coi như phạm tội ăn cắp. Cũng vậy, người
làm công lãnh lương mà trốn tránh nhiệm vụ cũng phạm tội không tôn
trọng tài sản của người khác. Sau cùng, tôn trọng tương quan cá nhân có
nghĩa là tránh ngoại tình, tránh gian dâm. Những đường hướng này nếu quả
được triển khai trong xã hội nào, xã hội ấy sẽ là một nơi tốt đẹp hơn để
sống.
