Thực hành Chánh Niệm theo truyền thống, đóng một vai trò quan
trọng trong đạo Phật. Ðức Phật đã gọi thực hành Chánh Niệm (chú tâm) là
con đường chấm dứt được khổ đau. Ðặc biệt, việc tu tập Chánh Niệm có
bốn ứng dụng (Tứ Niệm Xứ). Những lãnh vực này là Thân: chú tâm vào
oai nghi; Thọ: lạc, khổ, trung tính; Tâm: các trạng thái của tâm; và Pháp:
các đối tượng khác. Bốn đối tượng quán niệm này tiếp tục đóng một vai trò
quan trọng trong việc tu thiền trong đạo Phật.
Chúng ta hãy xét đến bước thứ ba được gọi Chánh Ðịnh, thiền hay
tĩnh lặng. Hãy trở về quá khứ nguồn gốc thiền từ nền Văn Minh Thung
Lũng Indus. Thiền định không liên quan gì đến điên khùng, hay mê mệt,
hay nửa tỉnh nửa mê. Ðịnh là cách thực hành gom tâm nhắm vào một đối
tượng. Ðối tượng có thể là vật chất hay tinh thần. Khi tâm tập trung làm
một chỉ nhằm vào một đối tượng thôi là đạt định tâm, tâm hoàn toàn gắn
chặt vào đối tượng, ngăn chặn được tất cả những suy nghĩ, phóng tâm, giao
động, trạo cử, hay bần thần. Ðó là mục tiêu việc thực hành Chánh Ðịnh, tập
trung tâm ý vào một đối tượng. Ða số chúng ta đã tiếp xúc được trạng thái
này. Ðôi khi, một cái gì rất gần với loại nhất tâm này chợt trỗi dậy khi nghe
một bản nhạc ưa thích, hay khi ngắm biển, ngắm bầu trời. Ta có thể kinh
nghiệm được giây phút nhất tâm này khi tâm trụ yên vào đối tượng đó, âm
thanh hay sắc tướng đó.
Thực tập tâm định có thể bằng nhiều cách. Ðối tượng tập trung có thể
là một cảnh như ngọn lửa, một hình ảnh, một cánh hoa, hay có thể là một ý
nghĩ, hoặc một thứ không phải là vật chất như không gian, như tâm từ. Khi
thực tập định tâm ta không ngừng tập trung tâm vào đối tượng. Rồi dần dần
tiến đến khả năng làm cho tâm nằm yên trên đối tượng không xao lãng. Khi
việc trên có thể đạt được trong một thời gian ngắn, ta đạt được định tâm
(nhất tâm). Ðiểm quan trọng cần chú ý đến khi thực hành thiền định là phải
được tập luyện với sự hướng dẫn của một vị thầy có kinh nghiệm. Việc này
cần thiết vì lẽ có một số yếu tố kỹ thuật đem thành công hay thất bại gồm
có tư thế, thái độ, thời gian và cơ hội thực tập. Và rất khó cho người nào
muốn đạt ngay những điều này mà chỉ bằng đọc sách. Tuy nhiên, không
phải muốn trở thành một sa môn mới tập luyện thiền định, không phải cần
