sự tiếp diễn không ngừng của thức. Những dấu ấn hay hay thói quen ấy
khiến hành động tái diễn. Chúng ta có thể minh họa việc trên bằng cách thí
dụ lấy trong địa dư. Chúng ta biết sông là do xói mòn liên tục tạo thành.
Khi mưa rơi trên sườn đồi, nước mưa đọng trong ngòi nhỏ. Ngòi này dần
dà tạo thành và trở nên một con suối. Cuối cùng, vì những luồng nuớc chảy
không ngừng, lòng suối ngày càng sâu rộng, và suối trở thành sông có bờ
và lưu vực rõ rệt. Cũng thế, những hành động của chúng ta trở thành thói
quen. Thói quen này trở thành một phần cá tính của chúng ta và chúng ta
đem theo những thói quen này qua kiếp sống này đến kiếp sống khác tạo
thành một hình thức của hành hay hành lúc của thói quen. Những hành
động của chúng ta trong kiếp sống này tạo nên bởi các thói quen từ vô
lượng kiếp trước. Trở lại sự tương đồng giữa dòng nước và nước, chúng ta
có thể nói rằng hành là dòng nước, và những hành động tạo tác trong kiếp
sống hiện tại là nước mới chảy qua các dòng nước đã được các hành động
trước đây xói mòn. Những hành động tạo tác trong kiếp sống này được
tượng trưng bởi thành phần gọi là Hữu. Cho nên vì Hành và Hữu chúng ta
ưa lập lại các thói quen từ nhiều kiếp trước cùng với các hành động trong
kiếp sống này, và hai việc này dẫn đến tái sinh và khổ đau.
Tóm lại, chúng ta có những ô trược, những bất tịnh của tâm tức vô
minh, ái và thủ. Tâm bất tịnh này tạo nên hành động, rồi những hành động
do nghiệp lúc trong những kiếp trước cộng với những hành động tạo tác
trong kiếp này tạo thành những hành động tương ứng với những hành động
ở những kiếp trước. Những ô trược của tâm kết hợp với hành động đưa đến
tái sinh. Nói một cách khác, chúng trổ quả trong thức, trong danh và sắc,
trong lục nhập (sự tiếp chạm giữa sáu căn và sáu trần), trong xúc, trong thọ
(nẩy sinh từ xúc), trong sinh và trong lão và tử. Theo cách diễn tả này thì
năm thành phần của thập nhị nhân duyên gồm trong hai nhóm ô trược và
hành động (vô minh, ái, thủ, hành và hữu) là nhân của tái sinh và khổ đau.
Thức, danh và sắc, lục nhập, xúc, thọ, sinh, lão và tử là quả của tâm ô trược
và hành động. Cả hai phần ô trược và hành động giải thích nguyên nhân
của khổ đau và hoàn cảnh của mỗi chúng ta sinh ra.
