Hội xuân tại Thổ Tang
Cũng như các làng khác thuộc trung du và trung châu Bắc Việt, làng Thổ
Tang, khi mùa xuân tới dân làng cũng mở hội mừng Xuân từ 14 tới 23
tháng Giêng.
Trong ngày hội, dân làng có tổ chức rước từ miếu Trúc tới đình làng.
Đám rước đi qua quán Bồ Đề ngưng lại, ý nghĩa cuộc ngưng ở đây muốn
nhắc tới việc Hổ Lân Hầu đã ngừng chân tại quán Bồ Đề giải khát.
Thi dưa hấu
Thi dưa hấu là một cổ tục có từ lâu đời ở làng Thổ Tang. Mùa dưa hấu ở
miền Bắc xuất hiện vào cuối tháng Tư, đầu tháng Năm âm lịch, không
phải vào dịp Tết như ở miền Nam. Riêng ở làng Thổ Tang, dưa trồng vào
khoảng tháng 11 âm lịch và thường được hái vào hạ tuần tháng Ba trở đi.
Theo tục lệ làng Thổ Tang, vào khoảng thượng tuần tháng Ba âm lịch
mỗi năm, hội đồng kỳ mục họp với một số bô lão có kinh nghiệm vê
trồng trọt để quyết định ngày hái dưa, được gọi là NGÀY XUỐNG
ĐỒNG, nghĩa là xuống ruộng hái dưa.
Ngày xuống đồng đã được quyết định, ban hội đồng cho mõ làng đi
thông báo khắp các thôn xóm. Thường thì là ngày hai mươi lăm tháng Ba
âm lịch.
Và đúng ngày xuống đồng, từ 5 giờ sáng, trống, mõ và tù và đã báo hiệu
khắp làng. Nghe báo hiệu các chủ ruộng dưa cùng người nhà ra đồng hái
dưa, và từ hôm đó, mùa hái dưa mới bắt đầu. Trước ngày xuống đồng,
gia đình hoặc cá nhân nào tự hái dưa sẽ bị phạt vạ rất nặng, nếu là chủ
ruộng, làng phạt tiền, còn nếu là kẻ trộm dưa, làng sẽ phạt cùm ngay
trước sân đình một ngày để cho mọi người qua lại trông thấy.
Ấn định ngày xuống đồng là lệ làng, dân làng đã tuân theo lệ này từ đời
nọ qua đời kia.
