124
Tìm hiểu phong tục Việt Nam qua Nếp cũ gia đình và Lễ - Tết – Hội hè
Tác giả: Toan Ánh – Nhà xuất bản Trẻ
nay là miền thượng.
Sự tích rượu cần kể qua một câu chuyện thật là chất phác, nhưng nó đã
đượm cả lòng tin của rất nhiều sắc dân Thượng, và cũng nói lên cái bản chất
yêu núi rừng của họ.
Với sự tích rượu cần, tôi xin chấm hết tục Tết của đồng bào Thượng miền
Nam, tuy còn rất nhiều thiếu sót.
II. NHỮNG CUỘC VUI XUÂN CỦA ĐỒNG BÀO THƯỢNG DU MIỀN BẮC
Đã nói đến Tết Nguyên Đán của người Kinh, đã nhắc qua sự mừng Tết của
một vài sắc tộc Thượng miền Nam, tôi tưởng không thể bỏ qua không nói
tới đồng bào thượng du miền Bắc với những thú chơi xuân ăn Tết rất nên
thơ.
Đồng bào Thượng miền Bắc phần nhiều gần gũi người miền xuôi qua
những cuộc giao dịch làm ăn, nên phong tục tập quán thường không khác
người miền xuôi bao nhiêu, ngoại trừ ít nhiều tục lệ riêng, và một số các tục
lệ chỉ thấy trong những dịp hội hè tết nhất, nhất là khi mừng xuân.
Những tục lệ trình bày ở đây, chỉ là một số ít các tục lệ cổ truyền, giờ đây
không biết có còn tồn tại hay đã thay đổi nhiều. Đành rằng những điều trình
bày ra đây còn nhiều thiếu sót, nhưng để giúp ích phần nào cho bạn đọc
tham khảo, biết tới đâu, xin nói tới đó với mục đích để những tục lệ này khỏi
bị rơi vào lãng quên với tinh thần giữ vững bản sắc dân tộc.
Đồng bào thượng du miền Bắc, gồm rất nhiều sắc dân khác nhau, nhưng
có nhiều phong tục tương tự giống nhau. Những sắc dân chính phải kể người
Thổ ở Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Cạn, người Nùng ở Móng Cái, Tiên Yên, người
Mường ở Ninh Bình, Hòa Bình, phần thượng du tỉnh Thanh Hóa, người Mán
ở Vĩnh Yên, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Yên Bái, người Mèo ở Hà Giang,
Hoàng Su Phì, người Lô Lô, người Yao, người Nhắng ở Lao Cai, người Xạ
Phang ở dọc biên giới Vân Nam...
Mỗi sắc dân đồng bào nói trên, trong phong tục đón xuân tuy có khác
nhau, nhưng tựu trung những điểm chính vẫn giống nhau: sửa soạn Tết từ
ngày trong năm và vui xuân với hội hè, cùng các cuộc giải trí ngoài Tết trong
suốt tháng Giêng, có khi sang cả tháng Hai và tháng Ba.
