Toan Ánh
12
NHỮNG ĐÔI CÂU ĐỐI
Hồi Tôn Dật Tiên chết, nhà chí sĩ Phan Bội Châu có đôi
câu đối viếng:
“Bắc dĩ loạn nhi trị, Nam dĩ trị nhi vong, anh hùng
trường hận.
“Ngã đương tử tắc tồn, quân đương tồn tắc một,
tạo hóa hà tâm.
Trung Quốc loạn mà bình, Việt Nam bình mà mất,
hận anh hùng bao nguôi được.
Tôi đáng chết mà còn, Ngài đáng còn mà mất,
lòng tạo hóa nỡ sao đang.
Đôi câu đối ấy cũng như biết bao đôi câu đối khác đã làm
rung động biết bao tấm lòng yêu nước. Nghĩ mình muốn
nói, nói chẳng nên lời, muốn viết, viết không ra chữ, nay
bỗng đọc được những dòng đầy cảm khái, những dòng ấy
nói hộ mình, viết hộ mình thử hỏi con người trí thức ai là
không xúc động?
Thì cụ đồ Hải người làng Xuân Mỹ cũng như trăm nghìn
bậc lão nho khác đã lấy làm hả dạ khi biết tâm can người
Việt được bộc lộ bởi một người Việt tới năm châu. Đôi câu
