64
Tín ngưỡng Việt Nam – Quyển thượng
Tác giả: Toan Ánh
Nhà xuấ tbản: Trẻ
năm.
Thần chủ dài vào khoảng hai tấc rưỡi, ở giữa đề tên họ chức tước, còn hai
bên thì để ngày tháng sinh tử của tổ tiên.
Thần chủ có hộp vuông che kín để trong long khám, chỉ khi nào có cúng
tế mới mở ra.
Thần chủ chỉ để từ bốn đời trở xuống, hễ đến đời thứ năm thì thần chủ
của cao tổ được mai đi và nhắc lần các bậc tằng tổ khảo lên bậc trên, rồi đem
ông mới mất thế vào thần chủ ông khảo.
Việc mai thần chủ này gọi là Ngũ đại mai thần chủ, nghĩa là thần chủ đời
thứ năm được chôn đi.
Tại các gia đình bậc thường ít nhà thờ thần chủ.
Nơi kê khám thần chủ có kê chiếc ỷ hoặc chiếc ngai tượng trưng sự tại vị
của tổ tiên.
Gia phả
Nhà thờ nào cũng có cuốn sổ để ghi chép thế thứ trước sau của tổ tiên
và mọi người trong nhà. Đó là cuốn gia phả.
Trong gia phả, mỗi vị tổ tiên đều có ghi ngày, tháng, sinh, tử, chức, tước,
có khi ghi rõ cả tính tình và sự ưa thích của mỗi vị lúc sinh thời. Vị nào sinh
ra những vị nào, ngành trưởng, ngành thứ là những ai đều ghi hết.
Gia phả thường dùng bằng giấy sắc, viết tinh tả, nghĩa là viết một cách rất
rành rẽ, để tỏ lòng thành kính với tổ tiên.
Nhà đại gia, có công nghiệp với dân với nước thì trong gia phả có ghi
chép cả công trạng của tổ tiên, sinh tại đâu, táng tại đâu, có được nơi nào
thờ phượng làm phúc thần, chết trong trường hợp nào. Trong trường hợp
này, gia phả được coi như quyển sử ký của gia đình.
Gia phả để tại nhà thờ, cất trong long khám, hoặc để vào một chiếc hộp
riêng trên bàn thờ.
Những họ to thường cho sao hoặc in gia phả làm nhiều bản chia cho mỗi
chi họ một bản để con cháu được biết sự tích của tổ tiên.
Hoành phi
Vào mỗi nhà thờ ta thường trông thấy những tấm biển gỗ treo cao nằm
ngang trên mé trước bàn thờ, chiều ngang ăn suốt gian nhà vào khoảng ba
thước, chiều cao độ từ một thước tới thước hai trên có khắc những chữ thật
